________________
૨૦૮
હવે તે જાગે! સમાજે ઉપાડી લેવાનું છે, અને ધર્મનું હવામાન ઊભું કરવાનું છે. એક રીતે સુધરેલી વ્યક્તિ અનેક રીતે ઉપયોગી થશે. કારણ કે એક જ માણસને જીવનનાં કેટલાં અંગે છે? ધર્મની દષ્ટિએ ધાર્મિક છે, જ્ઞાતિની દષ્ટિએ જ્ઞાતિજન છે, સમાજની દષ્ટિએ સામાજિક છે, દેશની દષ્ટિએ રાષ્ટ્રીય છે અને જીવનની દષ્ટિએ વ્યક્તિ છે. આ રીતે કઈ પણ જ્ઞાતિનો એક સરકારી અને સંયમી માણસ ધર્મ, સમાજ,દેશ અને જીવનને ગૌરવરૂપ થઈ પડે છે, અને એની સંસ્કારછાયા સમગ્ર વર્તુલ ઉપર પડે છે.
પણ આજે આપણી આસપાસની હવામાં અમરત્વની ભાવને ક્યાં છે? એ ભાવના સાચા ધાર્મિક શિક્ષણથી લાવી શકાય. આધ્યાત્મિક વિચાર વિના એ અમરત્વને ખ્યાલ કેણ આપે? આધ્યાત્મિક જ્ઞાન જે જીવનની અસ્મિતા પ્રગટાવી શકે, એટલે દુન્યવી જ્ઞાન સાથે આધ્યાત્મિક જ્ઞાન પણ મળો એમ આપણે ઈચ્છીએ.
હમણાં એક ભાઈ બેલ્યાઃ “દાન દેનારા ઘણા છે, પણ લેવા જનાર નથી.” આ વાક્ય શેઠશ્રી કસ્તુરભાઈએ થોડા દિવસ પહેલાં ઉચ્ચાયું હતું. એમને અનુભવ સાચે છે, પણ સાથે સાથે એ પણ સાચું છે કે જેવાં તેવાં તકલાદી કાર્યો ઊભાં કરવાથી પિસા નથી મળતા. કાર્ય સાચું જોઈએ, નકકર જોઈએ, અને એ કાર્યની પાછળ કાર્ય કરનાર સાચો આત્મા જોઈએ. આત્મા સાચા હશે તે સહાયતા એક નહિ તે બીજેથી પણ મળી રહેશે. કાર્ય કદી નહિ અટકે.
આ પ્રસંગે જે એક વાત યાદ આવે છે તે એ છે કે કેટલાક લક્ષ્મીનંદને પિતાના પૈસાને વિલાસને માર્ગે વાપરી રહ્યા
