________________
૧૯૬
હવે તો જાગે!
But weep to have that which it fears to lose.
વિનાશે મને આ રીતે વિચાર કરતાં શીખવ્યું છે કે કાળ આવશે ને મારી પ્રિયતમાને પણ મારાથી દૂર લઈ જશે. આ વિચાર એક મૃત્યુ સમાન છે, કે જેને માટે રુદન સિવાય બીજો કોઈ માર્ગ નથી. કારણ કે જે વસ્તુ તેણે પ્રાપ્ત કરી છે તેને ગુમાવવાને તેને સદા ભય રહે છે. અર્પણને આતશ .
પ્રકૃતિ અને માનવ હૃદયની મહત્તાને ગાનારો આ મહાકવિ પણ અહિં કે ગમગીન છે!
આવી ગમગીનીમાં શાંતિ કેણ આપે? અરણ્ય જેવી એકલતામાં આશ્વાસન કોણ આપે? માણસ સમ્યગદર્શન દ્વારા જીવનને આવા દુઃખદ પ્રસંગને પણ એક જુદી જ દષ્ટિથી એક જુદા જ ભાવથી-આવકારી શકે. મને યાદ છે. આજથી લગભગ પંદર વર્ષ પહેલાં એક વાર અમે મિત્રે નાસિક પર્યટન માટે ગયેલા, ત્યાં રસ્તામાં રેગિષ્ટ દશામાં એક સાધુ બેઠે હતો. તેના શરીર પરનાં ગુમડાં પર કીડા ખદબદતા હતા. કીડા એટલા બધા હતા કે ગુમડામાંથી ગબડીને નીચે પડે. પણ પેલે સાધુ બહુ જબરો ! નીચે ગબડેલા એ કીડાને ઉંચકીને ગુમડા પર મૂક્તાં કહે “અરે, બાહર કહાં જાતા હૈ? બૈઠ ઈધર, બાહર ભૂખા મર જાયગા. આવી રીતે ગુમડાં ખદબદે છે, છતાં એ મસ્ત છે. એની મસ્તીનું કારણ એ જ કે દુખને સ્વેચ્છાપૂર્વક સ્વીકારવાનું એની પાસે આત્માનું દર્શન છે.
ભગતસિંહને ફાંસીએ ચડાવતાં પહેલાં માફી માગવા સમજાવ્યા. પણ એણે તે દેશાભિમાનની મસ્તીમાં એક જ
