________________
૧૯૪
હવે તો જાગે! પર, વિજય મેળવે છે. પણ જે જીવનમાં હારે છે, મુઝાય છે, તેનું કારણ આત્મજ્ઞાનને અભાવ છે, અને તેથી જ વિપત્તિ કે અંતરાય આવતાં એ થંભી જાય છે. ગભરાઈ જાય છે અને ધ્યેયમાંથી વિચલિત થઈબીજા માર્ગ ભણી વળે છે.
પણ જે માણસ અંતરપ્રેરણાથી પ્રેરાઈને કાર્ય કરે છે, જીવનને સમજીને જીવે છે, એ ગમે તેવા વિપરિત સંજોગોમાં પણ જેના પર પૂર્ણ વિશ્વાસ રાખ્યો હોય એ સાથી સાથે છોડીને ચાલ્યો જાય, એવા સંજોગોમાં પણ-વૈર્યને ખોયા વિના, ભય રાખ્યા વિના, આગળ વધ્યે જ જાય છે.
આત્મજ્ઞાની, લેકોના અભિપ્રાયના આધારે નહિ, પણ પિતાના આત્માના અભિપ્રાયના આધારે આગળ વધે છે એ તે કહે છે: “લેકોને હસવું હોય તે હસવા દે, બકવું હોય તે બકવા દે; પણ મારે પથ અફર છે.”
એને પિતાના પ્રત્યેક પગલામાં શ્રદ્ધા હોય છે. એને પિતાની પ્રત્યેક ક્રિયામાં નિષ્ઠા હોય છે, અને પોતે સ્વીકારેલ ધ્યેય પાછળ સમર્પિત થવાનો એનામાં અદમ્ય ઉત્સાહ હોય છે. આવી વ્યક્તિ માટે કહી શકાય કે :
In the long run he shall be happy & prosperous.
પણ જે માણસ કાર્ય કરે છે, પણ એના પરિણામની જવાબદારી લેતાં ગભરાય છે, એ સફળ કેમ થાય? એને ફૂલ જોઈએ છે, પણ કાંટા નથી ખાવા અને કાંટા વાગે છે ત્યારે એને દૂર કરવા માટે એ જ્યાં ત્યાં પ્રાર્થના કરતો ફરે છે. સહનશીલતા અને સાધના વિના સિદ્ધિ નથી, એ વાતને જાણે માનવી ક્ષણભર ભૂલી જાય છે.
