________________
૧૭ર
હવે તો જાગે! પડી હતી ! આ મુસાફર સ્ત્રીનું શબ જોવા આખું ગામ ભેગું થયું. પહેલાં એક ચેરની નજર એના પર પડી. એના મનમાં થયું-હું મેડે પડ્યો, જે પહેલાં આવ્યું હોત તો કેવું સારું થાત ! આટલા બધા અલંકારે મળ્યાં હોત તો એ પાંચ વરસની પીડા ટળી જાત.”
તે સમયે કામી વિચારી રહ્યો હતે-“શું મત્ત યૌવન છે! જીવતી મળી હોત તે જેન્મારે સફળ થઈ જાત!” દફ્તર એક શિયાળ સંતાઈને જોઈ રહ્યું હતું, એ વિચારતું, હતું: “આ શબને મૂકીને આ લેકે ચાલ્યા જાય તે કેવું સારું! કેટલું મોટું શરીર! સાત દિવસ પેટ ભરીને ખાઉં તોયે ન ખૂટે!”
ત્યાં થઈને એક ગુરુ શિષ્ય ચાલ્યા જતા હતા એમણે જોયું. અને ગુરુએ પોતાના શિષ્યને કહ્યું: “વત્સ! જોયું, જગત કેવું નશ્વર છે! આ યૌવનના વૈભવથી છલકાતો દેહ પણ અણધાર્યો ઢળી પડ્યો ! એના હૈયામાં કેટકેટલા કોડ હશે! પણ તે બધા અપૂર્ણ જ રહ્યા. પ્રાણુ માત્રને અણધારી આ મહાયાત્રા આદરવી પડે છે. આ તનને ગર્વ નકામે છે, આ દેહનું અભિમાન ખોટું છે. આપણી તંદુરસ્તી છે ત્યાં સુધી સંયમની સાધના કરી લેવી. કાળ કોઈનાય પર કૃપા કરવાને નથી.” એમ વિચારી તે ત્યાગને પંથે આગળ વધ્યા.
આ ઉપરથી સમજાશે કે વસ્તુ એક જ છે, પણ ચારેના દષ્ટિબિંદુ જુદાં છે. ચાર જણમાંથી સંતની આંખમાં દિવ્યતા હોવાને કારણે જે શરીર કામીને કામ તરફ પ્રેરતું હતું, તે જ શરીર ત્યાગીને વૈરાગ્ય અને ચિંતનનું પ્રેરણધામ બન્યું હતું.