________________
૧૫૮
હવે તે જાગે! આજે જીવન કેવું છે તેનું આ પ્રત્યક્ષ દષ્ટાંત છે. માનવીના મનનાં દ્વાર આજ ખુલ્લાં નથી. પણ બિડાયેલાં છે એનામાં પ્રકાશ આવી શકતો નથી, અને અંદરને અંધકાર બહાર જતો નથી. માણસ મળે છે, વાત કરે છે, સાથે ખાય છે, પીએ છે, એકબીજા સાથે પ્રેમગેષ્ટિ કરે છે. પણ વચ્ચે દીવાલ છે પડદો છે. પ્રકાશ નથી, તિમિર છે. આવા સંજોગોમાં માનવતાની ત એક બીજાના હૈયામાં કઈ રીતે પહોંચી શકે ?
શું થાય, દ્રવ્ય એવું આવ્યું ! કાળાં બજારને, યુદ્ધના અત્યાચારનો વિશ્વાસઘાતને પસે આવ્યું, એટલે માનવી માનવતા વિહોણે બને. માણસ હવે ખવડાવીને નથી ખાતે, પણ લૂંટીને એકાન્તમાં બેસી એકલે ખાય છે. ત્યાં સાધર્મિક વાત્સલ્ય કે સહભેજનની તે વાત જ ક્યાં રહી?
અતિથિને ભેજન આપવાની વાત, આજ તે કેટલાકને કલ્પનાસૃષ્ટિ જેવી લાગે છે, છતાં આપણું ભાગ્ય કે આવી હવામાં પણ વાત્સલ્યથી ભરેલા, મિત્રીથી છલકાતા હૈયાવાળા માન મળી આવે છે. એવાઓને જોઉં છું ત્યાં માથું એમના ચરણમાં નમી પડે છે.
થોડા વર્ષો પહેલાં મુંબઈની નિશાળના બે શિક્ષકે કેટલાક પ્રશ્નો પૂછવા આવેલા. અમારી વાર્તાલાપ ચાલતું હતું. મેં એ પ્રસંગને ઉદ્દેશીને શ્રી રામ અને ભારતનું નામ લીધું, ત્યાં પિલા બીજા ભાઈ એ કહ્યું: “આ ભાઈને આ યુગના ભરત કહીએ તેય બેટું નથી. એ એમને ત્યાગ છે. એમની ઉમર ૩૫ વર્ષની છે. એ અપરિણીત છે, બ્રહ્મચારી છે. પિતાના ભાઈને કુટુંબ ખાતર એમણે જીવનભર બ્રહ્મચર્ય પાળવાની
