________________
ચાર મંગળ
૧૨૧ અવિરત પ્રેરતું જ હોય છે.
સૂર્યને પ્રકાશ જગતને લોકવ્યવહારમાં પ્રેરે છે, તેમ મનુષ્યત્વ ભલાઈની પ્રવૃત્તિમાં પ્રેરે છે, સૂર્યના પ્રકાશમાં પ્રાણીસમૂહ અભય હોય છે, તેમ મનુષ્યત્વના પ્રકાશમાં માણસને પ્રત્યેક વ્યવહાર અભય હેય. આજ તમે જોશો તે મનુષ્ય સામા મનુષ્યથી ચેતીને દૂર દૂર ચાલે છે, કારણ કે મનુષ્યત્વને હાસ થયે છે, માટે મનુષ્યજન્મને મંગળમય બનાવવા મનુષ્યત્વની પુનઃ પ્રતિષ્ઠા કરે.
બીજું મંગળ છે–શાસ્ત્રનું શ્રવણ. મનુષ્યત્વનો વિકાસ કરવામાં શ્રવણ ખૂબ સહાયક બને છે. માણસનું મન પાણી જેવું છે. એ સદા નીચાણવાળા પ્રદેશમાં જતું હોય છે. એમાં પણ જે ઢાળ મળી જાય તે પૂછવું જ શું! એને વેગ દ્વિગુણિત થઈ જવાને-ખૂબ જ વેગથી નીચે જવાનું. માણસનું મન નીચે જઈ જ રહ્યું હતું, એમાં વાસનાથી ભભૂકતું રંગીલું વાતાવરણ મળ્યું, માણસને ઉન્મત્ત બનાવે એવાં નિર્લજજ નૃત્યે વધ્યાં, ડગલે પગલે વિલાસી ગીતનું શ્રવણ વધ્યું, અને મન વધારે ને વધારે અધોગામી બન્યું.
આવા સંયોગોમાં નીચે લપસતા મનને ઊંચે લઈ. જનાર હોય તે તે સલ્લાસ્ત્રવું શ્રવણ છે. જેમ પંપથી પાણી ઊંચે જાય છે. તેમ મહાન પુરુષોના જીવન શ્રવણથી માણસનું મન ઊર્ધ્વગામી થાય છે. અને જેનું મન પવિત્ર હોય છે, તે જ આનન્દમાં રહી શકે છે.
આનન્દ જગતની વસ્તુઓમાં નથી, પણ નિર્મળ મનમાં છે. મનમાં નીચતા હોય, અપવિત્રતા હોય, અંધકાર હોય,
