________________
માનવતાનાં સોપાન
૧૦૭
પુરુષને પણ જરા વિચાર આવ્યું. વાત સાચી હતી. સંતે આમ કાં કહ્યું! એણે મનમાં ગાંઠ વાળી, એ ફરી મળશે ત્યારે પૂછીશ. - કઈ પણ વચન પર ઊંડાણથી વિચાર કરીએ તે જ વક્તાની વાણીને મહિમા સમજાય, નહિ તે શ્રવણ માત્ર એક વ્યસન બની જાય. વ્યસનની માણસ પ્રવૃત્તિ કરે ખરો પણ એમાંથી પ્રકાશન મેળવેઃ પ્રકાશ તે ઊંડા ચિંતનથી જ મળે. - બે વર્ષ પછી ફરી સંત પધાર્યા ત્યારે પેલી સ્ત્રીએ પૂછયું: મહારાજ ! માણસ થજે એને અર્થ શું? શું અમે હેર છીએ?” સંતે પિતાની પાસે એક કાચ હેતે તે આપતાં કહ્યું : “લે આ કાચ, આ એવો અદ્ભુત છે કે એના ઉપરના ભાગમાં જોશો તે તમે માણસ દેખાશે અને અંદરના ભાગમાં જોશો તે તમે જે છે તે દેખાશો.”
સ્ત્રીએ કાચના અંદરના ભાગમાં જોયું ને એ ચમકી કાં? ” પતિએ પૂછયું. સ્ત્રીએ ભડકીને કહ્યું. “ઓ બાપ રે! હું તે આમાં કૂતરી દેખાઉં છું. અને શેરીના નાક પર ઊભી રહીને ભસી રહી છે. હાય રે ? કૂતરી?” 1 . ઉતાવળિયા પુરુષે કહ્યું “આમ લાવ; મને જવા દે” અને પિતાની જાતને જોતાં જ એણે રાડ પાડી. “અરે, આ શું? હું ગધેડે? ઉકરડા ઉપર ઉભું રહી ભૂકનાર હું ગર્દભ? અરે, મહારાજ! જુલમ કર્યો! તમે અમને આમ જનાવર કાં બનાવો?”
સંતે કહ્યું “ભલા માણસ! આમાં હું શું કરું? તમે જે રીતે જીવો છે તે રીતે આમાં દેખાઓ છો! માણસ બહારને આકાર ગમે તે મેળવી શકે, પણ અંદર કૂતરા જેવું છે કે માણસ જે, તે જ ખરે પ્રશ્ન છે. જે મનથી સત્યને પૂજત
