________________
માનવતામાં પાશવતા ગરજવાનને બુદ્ધિ ન હોય; અને કદાચ હેય- તે પણ તે સમયે તે ફરવા ચાલી જાય છે. રામુનું પણ એમ જ બન્યું. તે નિશામાં જઈ હાથ જોડી માવજીભાઈને કહેવા લાગ્ય-“મહેતાજી ! આપ મારું એક કામ ન કરે? આપ ગધેડને માણસ બનાવે છે. ભારે દીકરે નથી. મારી પાસે ધન કરીને એક અલમસ્ત ગધેડે છે. આપ એને માણસ બનાવી આપો તે આપને મેટો ઉપકાર. આપ કહો તે એના મહેનતના સે રૂપિયા પણ આપી જાઊં,” .
રામુનું આ વિચિત્ર કથન સાંભળી એમને હસવું તે ખૂબ આવ્યું. પણ હસવાને આ સમય નહોતે. કારણ કે એક કાંકરીએ બે પક્ષી ઉડાડવાનાં હતાં. અનુચિત હાસ્ય માનવને પાગલની ગણતરીમાં લઈ જાય છે. અને સિધ્ધ થયેલા કાર્યને નાશ કરે છે–આ વાત માવજીભાઈના ધ્યાન બહાર નહતી. એટલે જ જરા ગંભીર બની એમણે કહ્યું-“ખુશીથી તમે તમારે ગધેડે અહીં મૂકી જજો. સાથે સે નહિ પણ બસે રૂપિયા લેતા આવજે. આ તે ગધેડાને માણસ બનાવવાનું છે. મહેનત કાંઈ જેવી તેવી ન કહેવાય. માથાના કપાસિયા નીકળી જાય, સમજ્યા ને !”
માનવીને પુત્રની ઘેલછા કેટલી હોય છે! પુત્ર મેળવવા માટે કેટલી માનતા, કેટલી આરાધના, કેટલી ઔષધિઓ, કેટલાં મંત્ર-તંત્રયંત્રની ઉપાસના અને કેટલા પૈસાને ધૂમાડે કરે છે, છતાં મળવાની તે સંભાવના અને કદાચ ભળે; પણ તે જે નલાયક નીવડે તે પૂર્વોપાજિત કીર્તિ પર કલંકને કૂચડે મારે!
મહેતાજીની “હા” સાંભળી, રામુનું હૈયું હર્ષથી નાચી ઉઠયું. એની છાતી ગજગજ પહોળી થવા લાગી. ચાલે; પુત્ર દત્તક લે એનાં કરતાં આ બસે રૂપિયામાં આપણે માનીત ગધેડે જ માણસ અને છે. અને અપુત્રાપણાનું કલંક ટળે છે આનાથી વધુ આનન્દને પ્રસંગ બીજો ક હેઇ શકે? રામુએ તે બધી વાત ઘેર જઈ કુંભારણને કહી. વાત સાંભળતાં જ ભોળી કુંભારેણના નયનોમાં તેજ ચમકી ઉઠયું,
