________________
ગાથા-૫-૬
૮
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
सूत्राचरणानुगता सकला मार्गानुसारिणी क्रिया । शुद्धालम्बनपूर्णा यद् भणितं धर्मरत्ने ॥५॥
શાસ્ત્ર અને આચરણાને અનુસરનારી તથા શુદ્ધ આલંબનથી પવિત્ર એવી સઘળી ક્રિયા માર્ગાનુસારી ક્રિયા છે. આ વિષે ધર્મરત્ન પ્રકરણમાં નીચે પ્રમાણે હવે પછીની ચાર ગાથાઓમાં કહેવાશે તે) કહ્યું છે. આ ' વિશેષાર્થ - શુદ્ધ આલંબનથી પવિત્ર- પૂર્વે કહ્યું છે કે પતિ ઉત્સર્ગ અને અપવાદ એ બંનેનું યથોચિત સેવન કરનારો હોય. અહીં પ્રશ્ન થાય છે કે ક્યારે ઉત્સર્ગ ઉચિત છે અને ક્યારે અપવાદ ઉચિત છે, અથવા કોને ઉત્સર્ગ ઉચિત છે અને કોને અપવાદ ઉચિત છે એનો નિર્ણય કેવી રીતે થાય ? એ નિર્ણય આલંબનથી દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ આદિ નિમિત્તોથી થાય. અમુક નિમિત્તોથી ઉત્સર્ગ ઉચિત છે અને અમુક નિમિત્તોથી અપવાદ ઉચિત છે એમ નિર્ણય કરી શકાય. આ વિષે આ ગ્રંથની બીજી ગાથાના વિવેચનમાં વિસ્તારથી જણાવ્યું છે. આ નિર્ણય શુદ્ધ સાચાં નિમિત્તોથી થવો જોઈએ, પોતાનાં મન માનેલાં નિમિત્તોથી નહિ. સાચાં નિમિત્તોથી ઉત્સર્ગ-અપવાદનું સેવન કરવામાં થતી ક્રિયા શુદ્ધ આલંબનથી પવિત્ર છે, અને મન માનેલાં નિમિત્તોથી ઉત્સર્ગ અપવાદનું સેવન કરવામાં થતી ક્રિયા શુદ્ધ આલંબનથી પવિત્ર નથી. [૫] ' , मग्गो आगमणीई, अहवा संविग्गबहुजणाइन्नं ॥ उभयाणुसारिणी जा, सा मग्गणुसारिणी किरिया ॥६॥ मार्ग आगमनीतिरथवा संविग्नबहुजनाचीर्णम् ॥ उभयानुसारिणी या सा मार्गानुसारिणी क्रिया ॥६॥
मृग्यते-अन्विष्यतेऽभिमतस्थानावाप्तये पुरुषैर्यः स मार्गः, स च द्रव्यभावभेदाद् द्वेधा-द्रव्यमार्गो ग्रामादेः, भावमार्गो मुक्तिपुरस्य सम्यग्ज्ञानदर्शनचारित्ररूपः क्षायोपशमिकभावरूपो वा, तेनेहाधिकारः। स पुनः कारणे कार्योपचारादागमनीति:-सिद्धान्तभणिताचारः, अथवा संविग्नबहुजनाचीर्णमिति द्विरूपोऽवगन्तव्य इति। तत्रागमो-वीतरागवचनम्।
