________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
પ્રશ્ન:- પ્રસ્તુતમાં સાધુધર્મનું વર્ણન હોવાથી ક્ષમાદિની પ્રધાનતા બતાવવી જોઇએ. કારણ કે સાધુધર્મ ક્ષમાદિ સ્વરૂપ છે. ગુરુકુલ તો માત્ર આશ્રય છે. સાધ્ય તો ક્ષમાદિ ધર્મ છે. આથી અહીં માત્ર આશ્રયરૂપ ગુરુકુલની પ્રધાનતા બતાવવાનો કોઇ અર્થ નથી
૧૯૧
ગાથા-૧૫૨
ઉત્તરઃ- ગુરુકુલમાં જ વિનયથી રહેલા સાધુઓના સાધુધર્મ સ્વરૂપ ક્ષમાદિ ગુણો સિદ્ધ થાય છે–વૃદ્ધિ પામે છે. અર્થાત્ ગુરુકુલવાસ વિના ક્ષમાદિ ગુણોની સિદ્ધિ ન થતી હોવાથી ક્ષમાદિગુણોથી પણ ગુરુકુલવાસનું મહત્ત્વ વધારે છે.
બ્રહ્મચર્યનું રક્ષણઃ- આ વિષે પંચાશક-૧૧ ગાથા ૨૧ની ટીકામાં કહ્યું છે કે- ગુરુકુલના ત્યાગથી બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ ન રહે. કારણ કે સાધુઓની સહાયતા એ બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ છે. ગુરુકુલના ત્યાગથી બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ (=સાધુની સહાયતા) ન રહેવાથી બ્રહ્મચર્ય ન રહે. એ રીતે બીજા પણ તપ, સંયમ વગેરે ધર્મો ગુપ્તિ (=સાધુની સહાયતા) ન રહેવાથી ન રહે. સાધુઓની અસહાયતા સામાન્યથી બધા વ્રતોના ભંગનું કારણ છે.
ન
ગુરુ વેયાવચ્ચથી મહાન નિર્જરા લાભઃ- ગુરુને અનુકૂળ આહારદિ લાવી આપવું, માંદગીમાં સેવા કરવી વગેરે રીતે ગુરુની વેયાવચ્ચ કરવા દ્વારા વાચના આપવી, ધર્મોપદેશ આપવો, ગચ્છનું પાલન કરવું વગેરે ગુરુના સદ્ અનુષ્ઠાનોમાં સહાય કરવાથી કર્મનિર્જરારૂપ મહાન લાભ થાય છે.
પ્રશ્નઃ- ગુરુની વેયાવચ્ચમાત્રથી આટલો બધો લાભ શી રીતે ? ઉત્તરઃ- કોઇ વણિક પુત્ર લક્ષાધિપતિના માત્ર વીસમા ભાગના ધનથી વેપાર કરે તો પણ તેને ઘણો નફો થાય. કારણ કે લક્ષાધિપતિના માત્ર વીસમા ભાગનું પણ ધન ઘણું (પાંચ હજાર) થાય. તેવી રીતે ગુરુ ગુણોથી મહાન હોવાથી તેમની વેયાવચ્ચ માત્રથી પણ ઘણો લાભ થાય. (૧૫૧)
मूढो इमस्स चाए, एएहिं गुणेहि वंचिओ होइ । एगागिविहारेण य, णस्सइ भणिअं च ओहंमि ॥ १५२ ॥
