________________
પતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૦૧
ગાથા૮૫
- ટીકાર્થ- સાધુ-શ્રાવકોએ દરરોજ ચૈત્યવંદન કરવું. આવશ્યક કરવું, એમ જે અનુષ્ઠાનનું શાસ્ત્રમાં વિધાન કર્યું હોય, અને જીવહિંસા ન કરવી એમ જે અનુષ્ઠાનનો નિષેધ ન કર્યો હોય, અને તે અનુષ્ઠાન લોકમાં લાંબા કાળથી રૂઢ બની ગયું હોય, વળી તે અનુષ્ઠાન સંબંધી(અજ્ઞાતાહિમાવંત્ર)ક્યારથી શરૂ થયું, કોણે શરૂ કર્યું, શા માટે શરૂ કર્યું ઇત્યાદિ વિગત જાણવામાં ન આવી હોય, આવા પણ અનુષ્ઠાનોને સંસારવૃદ્ધિના ભયવાળા ગીતાર્થો દૂષિત કરતા નથી, =“આ અનુષ્ઠાન યોગ્ય નથી” એમ બીજાને ઉપદેશ આપતા નથી.
આવા પણ અનુષ્ઠાનને દૂષિત કરતા નથી, એ સ્થળે રહેલા પણ શબ્દનો અર્થ આ પ્રમાણે છે - ગીતાર્થો આગમોક્ત અનુષ્ઠાનને તો દૂષિત કરતા નથી, કિંતુ આવા પણ અનુષ્ઠાનને દૂષિત કરતા નથી.
શાનાથી દૂષિત કરતા નથી એનાં જવાબમાં અહીં કહ્યું કે સ્વમતિવિકલ્પિત દોષથી. ગીતાર્થો આવા પણ અનુષ્ઠાનને સ્વમતિવિકલ્પિત દોષથી દૂષિત કરતા નથી. સ્વમતિવિકલ્પિતદોષથી એટલે પોતાની મતિથી કલ્પલા દોષથી. પ્રસ્તુત ગ્રંથની ૮૪મી ગાથામાં કહ્યું છે કે- મધ્યસ્થ પુરુષો સ્વમતિ પ્રમાણે ન કરે. આથી મધ્યસ્થ ગીતાર્થો કયારેય પોતાની મતિથી દોષની કલ્પના કરે જ નહિ. જ્યાં સ્વમતિથી દોષની કલ્પના કરવાનો અવકાશ ન હોય ત્યાં સ્વમતિ-વિકલ્પિત દોષથી દૂષિત કરવાનો પણ અવકાશ કેવી રીતે હોય ? ન જ હોય.
'' કારણ કે તે ગીતાર્થો ભગવતીસૂત્ર અઢારમા શતકના સાતમા ઉદેશમાં કહેલું વિચારે છે. તે આ પ્રમાણે
“હે મક્કા જે સૂત્રના નહિ જાણેલા, નહિ જોયેલા, નહિ સાંભળેલા અને વિશેષથી નહિ જાણેલા એવા સૂત્રના અર્થને, હેતુને, પ્રશ્નને અને ઉત્તરને ઘણા લોકોની વચ્ચે કહે છે, પ્રતિપાદન કરે છે, પ્રરૂપણા કરે છે, દષ્ટાંત વિના બતાવે છે, દૃષ્ટાંતથી બતાવે છે, સંપૂર્ણપણે બતાવે છે, તે અરિહંતોની . આશાતનામાં વર્તે છે (=અરિહંતોની આશાતના કરે છે), અરિહંતોએ કહેલા
