________________
[ ૭૩ ]
ચાર સાધન નહિ–અરે પચે નહિ તે ય પરાણે ખાય. કારણ કે સ્વાદિષ્ટ છે ને! ભાવે છે ને ! એટલે ખાય. જાણે ખાવા માટે જ ન જીવતે હેય ! આવી લપ છે ખાવાની. આ ઓછી કરવાની જરૂર છે. આમાં ઘણે સમય જતો રહે છે.
મહત્વનાં કામે ઘણાં બાકી છે. પણ એ સમજાતું જ નથી. જ્ઞાનીઓ એટલે જ ભેજનકથાને પાપકથા કહે છે !
ગ મેળવવાના માર્ગે જતા પહેલાં આ “ખાના”ની લપ ઓછી કરવાની ખાસ જરૂર છે. . .
પછી આવે છે “પીના.” આમાં પણ એવું જ. ચાકોફી-કેકેન્સરબત–સોડા-લેમન અને બધાથી ચડે એવો દારૂ. જાતજાતનું ને ભાતભાતનું પીવાનું. એની પસંદગી, એને પુરવઠો, એને સ્વાદ અને એને ઉપયોગ. આમાં પણ સારે એવો સમય વ્યર્થ વીતી જાય છે. '
આ પછી આવે છે “સેવના.” માણસની જિંદગીને ઘણો સમય આ ઊંઘ લઈ લે છે. ઊંઘ આળસને લાવે છે. અને આળસ મનુષ્યને ઉધઈની જેમ કેરી ખાય છે. વધુ ઊંઘ પ્રમાદને લાવે છે. અને પ્રમાદ અને આળસ જ્યાં હોય ત્યાં કઈ શુભ કામ થાય નહિ. આળસુ માણસ એટલે કાંટા વિનાની ઘડિયાળ. ચાલે પણ સમય ન આપે. સામાન્ય રીતે તંદુરસ્ત માણસ માટે છ કલાકની ઊંઘ પૂરતી ગણાય. વધુમાં વધુ સાત કલાકની. આથી વધુ ઊંઘ મનુષ્યના ઉત્કર્ષ માટે અવરોધરૂપ છે.
હવે આવે છે “મિલના”—
વ્યર્થ મળવાની ટેવ. કંઈ પણ હેતુ વગર વાતો કરવાથી મન શિથિલ થાય છે. એક ભાઈ બીજા ભાઈને મળે ત્યારે પૂછે
