________________
[ ૫૬ ]
ચાર સાધન અહીં આવ. ચાલ જોરથી એક દમ લગાવ જોઈએ.” એમ કહી એણે મારા મેંમાં બીડી મૂકી. મેં દમ માર્યો? શું.' કહું? ગુંગળાઈ ગયે, ગળું અને મગજ ભરાઈ ગયાં; દમ નીકળી ગયે, આંખમાં પાણી આવ્યાં. ખાંસી જ ખાંસી. કાકા ગભરાયા. મેં કહ્યું : “કાકા બિસ્કીટ કે ચોકલેટ આપવાને બદલે આ દમ મારવાનું તમે શું કહ્યું? ” .
આજે ઘણાને હું વ્યસનમાં મગ્ન જોઉં છું ત્યારે મને મારા એ કાકા યાદ આવે છે. જેણે પણ બીડી કે સિગારેટ પીવાની શરૂઆત કરી હશે તેની દશા પહેલાં તો મારા જેવી જ હશે ને! ધીમે ધીમે માણસ એ ખરાબ વસ્તુઓથી ટેવાઈ જાય છે. પછી તેને તે વસ્તુ વગર ચાલતું નથી. આવી કુટેવની ટેવ પાડ્યા વિના એકદમ કાંઈ ખરાબ ન થવાય.
ગાળથી ટેવાયેલા માણસે, અલ્પવિરામ અને પૂર્ણ વિરામની જેમ હલકા શબ્દો વાપરતા હોય છે. પણ સારા માણસને એ શબ્દ સ્વપ્ન પણ મેમાં નહિ આવે, એને તમે પૈસા આપશે તે પણ એ એવા શબ્દને નહિ ઉચ્ચારે. એને એવો શબ્દ ઉચ્ચારતાં લજજા આવશે.
કળિયુગ, ધર્મરાજ પાસે આવ્યો અને પૂછયું : “હું ક્યાં જાઉં? મારે માટે જગ્યા ક્યાંય નહીં ?” ધર્મરાજાએ કહ્યું : “તું ત્યાં જઈને રહેજે જ્યાં જુગાર હેય, ચેરી હાય, અત્યાચાર હાય, દારૂ હોય.” કળિયુગ કહેઃ “દારૂ, જુગાર, ચેરી અને અત્યાચાર બધાં જ એક ઠેકાણે ભેગાં થાય તે કેમ ખબર પડે ? ” ધર્મરાજા કહેઃ “જયાં તને પસે દેખાય, ધનને ઢગલે દેખાય, ત્યાં આ ચારે વસ્તુ હશે.” કળિયુગ કહે બધા પૈસાદારને ત્યાં આ ચારે
