________________
વાણી પરોપકાર માટે હે!
[૪૩] . નવાબે આમ એલચીને વાતમાં બંગલા કેટલા, કૂતરા કેટલા ને મહેફિલ કરવાના સ્થાને કેટલાં? આ જ વાતે પૂછી. તેના જીવનમાં ભારેભાર વિકાર અને વિલાસ હતે. જ્યારે તેને અનુવાદ કરી રાજનીતિજ્ઞ દુભાષિયાએ રાજ્યનું વ્યવસ્થાતંત્ર કેવું છે? કર તમે કેટલે લો છે? આમ આખી વાત એલચીને ફેરવીને પૂછી.
આ વાર્તાલાપથી એલચીને થયું કે હિન્દુસ્તાનના રાજાઓ ભલે કંઈ ન જાણે, પણ રાજનીતિમાં આપણાથી ઊતરે એવા નબળા નથી. આ પ્રભાવ જે પડ્યો, તે વિશિષ્ટ વાણથી પડ્યો.
‘ઘરમાં ઘી બરાબર વાપરે તે તેની રસેઈ સારી બને. પણ ઘીને ૧૦૮ વાર ધૂઓ તે એ ઝેર બને. તમારા વચનમાં કટાક્ષ હોય, કટુતા હોય, બડાઈ મારવાની ને બીજાને ઉતારી પાંડવાની ભાવના હોય તે તે ડંખ રૂ૫ જ નિવડે ને?
આપણે સામા માણસનું માન જળવાય તેવું, ઓછું પણ ગૌરવતાભર્યું વચન બેલવું જોઈએ. અહંકારથી માણસ શેભતે નથી, અલંકારથી શેભે છે. માનવીના આ અલંકાર એટલે પોપકારી વચને.
માણસમાં રહેલા આત્માને માન આપતાં શીખવું જોઈએ. શી ખબર કે અહીં નીચે બેઠેલો આત્મા પણ આવતી કાલે ઉચ્ચ ગતિએ જનારે હાય! શિખ્યા હોવા છતાં મૃગાવતી, ચંદનબાળા કરતાં પહેલાં કેવળજ્ઞાન પામે છે. તાપસે, ગૌતમસ્વામી કરતાં પ્રથમ કેવળી બને છે.
