________________
[૧૬]
ચાર સાધન કહી કે હરિજન પણ એક માનવી છે. જો તમે તેને તરછેડશે તે દુશ્મન બનીને એ એક દિવસ તમારું ગળું કાપશે.
શ્રી કેનેડી Flower of humanity–માનવતાનું પુષ્પ હતાં. તેમણે કહેલું: “કાળી પ્રજા હોય કે ધોળી પ્રજા; એ તો ચામડીને ભેદ છે. બાકી બધાની અંદર એકસરખો આત્મા બેઠે છે.”
આજને જમાને જરાક કેઈને ઊંચે જુએ તે તેને પાડી દે છે, અને પછી ગ્લાસ ભરીને પાણી પાય છે. પહેલાં મારે છે, પછી એનાં પૂતળાં બનાવીને એની પૂજા કરે છે.
એક વાર એક ભાઈ દિલ્હી ગયા. એ એક મિત્રની સાથે સમાધિ-ઘાટ પર ગયા. ત્યાં એ મિત્રની નાની છોકરીએ જણાવ્યું કે આ સમાધિ નીચે શું દાવ્યું છે તે તમે જાણે છે? ત્રણ વસ્તુઃ સત્ય, સાદાઈ અને અહિંસા. તેના પર આપણે બાપુજીની સમાધિ બનાવી છે. અહીં આવી કે પગે પડીને કહે છેઃ “બાપુ, તમને અમે પૂજશું, પણ મહેરબાની કરીને આ ત્રણમાંથી કોઈને બહાર નીકળવા દેશે નહિ.” આમ આજે સિદ્ધાંતને ભૂલીને મહાપુરુષને આગળ કરવામાં આવે છે, અપરિગ્રહને બદલે આજે વધારેમાં વધારે પરિગ્રહ ભેગે કરવામાં આવે છે. અહિંસક દેશમાં આજે વધારેમાં વધારે હિંસા થવા લાગી છે. આપણે મહાપુરુષોના વિચારોને ભૂલી જઈએ છીએ. ઠેકઠેકાણે મંદિરે મળશે, પૂજા વધતી જાય છે, પણ વિચારે ભુલાતા જાય છે.
ભગવાન મહાવીર માનવ હતા. આત્મા હતા તેમાંથી એ પરમાત્મા બન્યા. કંકર પણ એમ ઘસાઈ ઘસાઈને છેવટ
