Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 78

અર્થકામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]
[૫૭ નભનારા જીવની વૃત્તિનો (આજીવિકાનો) છેદ કરે છે. અર્થાતુ પરિણામે * અંતરાય કર્મ બાંધે છે. તેમાં “પ્રાય વગેરે જેવો કોઈ શબ્દ વપરાયો ન હોવા છતાં પૂ. ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ વિષયનો સંકોચ કરી દેખાડ્યો છે.
તે આ રીતે - એ સૂત્રમાં દશાભેદ અર્થાત વિશેષ પ્રકારની અવસ્થાને છોડીને તેનો સંગત = યોગ્ય વિંષય પંડિત પુરુષે વિચારવો જોઈએ. આ શ્લોકની વૃત્તિમાં તેઓશ્રીએ ફરમાવ્યું છે કે “પદના અર્થમાત્રમાં મૂઢ ન થવું, કેમ કે આ સૂત્ર અપુષ્ટ આલંબનવિષયક હોય તો જ સંગત બને છે. આમ, સૂત્રમાં પ્રાય? કે એવો કોઈ શબ્દ ન હોવા છતાં “આ વાત અપુષ્કાબનવિષયક છે, પુણાલંબન વિષયક નહિ? એવો વિષયસંકોચ તેઓશ્રીએ અહીં જણાવ્યો છે.” એમ લૌકિક શાસ્ત્રોમાં પણ આવો વિષયસંકોચ હોવાની વાત પ્રસિદ્ધ છે. જુઓ, ૧૬૪મી કારિકાની સિદ્ધાંત-મુક્તાવલિ ટીકામાં કહ્યું છે કે 'तदुक्तं मानानिः सर्वकर्माणि भस्मसात् कुरुतेऽर्जुन ! 'सीयन्ते चास्य कर्माणि तस्मिन् दृष्टे परावरे' इति । ननु तत्त्वज्ञानिनस्तर्हि शरीरावस्थानं सुखदुःखादिकंवा न स्यात्, मानेन सर्वेषां कर्मणां नाशादिति चेत् । न प्रारब्बेतरकर्मणामेव नाशात् ।
અર્થ : કહ્યું છે કે હે અર્જુન ! જ્ઞાનરૂપી અગ્નિ સર્વ કર્મોને ભસ્મસાત | કરે છે. તે પરાવર = બહ્ય દેખાય છતે આનાં કમ ક્ષીણ થઈ જાય છે? * શંકા : આ રીતે તો તત્ત્વજ્ઞાનીને શરીર ટકી ન શકવાની કે સુખદુઃખાદિનો અનુભવ પણ થઈ શકવાની આપત્તિ આવશે, કેમ કે જ્ઞાનથી સર્વ કર્મનો નાશ થઈ ગયો છે. (અર્થાત્ શરીર ટકવાના કારણભૂત કે સુખદુઃખાદિના કારણભૂત કર્મનો નાશ થઈ ગયો છે.) તે સમાધાન: ના, આવી આપત્તિ આવતી નથી, કેમ કે “જ્ઞાનાગ્નિ સર્વ ' કર્મને ભસ્મસાત્ કરે છે? ઈત્યાદિ જે કહ્યું છે તેમાં જે સર્વ કર્મનો નાશ કહો
છે તેનો અર્થ “પ્રારબ્ધ ભિન્ન સર્વ કર્મનો નાશ એવો જાણવો, સામાન્યથી બધાં જ કર્મોનો નાશ નહિ.
(તે શરીરથી ભોગવવા યોગ્ય જે કર્મ હોય તે પ્રારબ્ધ કર્મ કહેવાય એવી તેઓની પરિભાષા છે.) १. ये तु दानं प्रशंसन्तेत्यादिसूत्रेऽपि सङ्गतः । विहाय विषयो मृग्यो दशाभेदं विपश्चिता ॥
(ાનાિિશ-૧૩) ૨. તુ પાર્થને કૃદનયા માર્ગે પુછારંવનવિષયતવા પનસ્ (10ા, વૃત્તિ)