Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 77

૫૬]
[[ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
અથવા તો હું તમને પૂછું કે આ ૧૬-૧૭ અને ૧૮માં સૂત્રો ભણીને શું તમને જેવો ગર્ભોત્પત્તિ અંગેનો નિયમ મગજમાં ઉપસ્થિત થાય છે, તેવો જ જન્મ અંગેનો પણ નિયમ ઉપસ્થિત થાય છે કે કંઈક જુદા પ્રકારનો ? તમારે કહેવું જ પડશે, ગર્ભ તરીકે નીચ કુળમાં ઉત્પત્તિ અનંત કાળે ક્વચિત્ અચ્છેરા"રૂપે હજુ થઈ શકે, પણ જન્મ તો “અચ્છેરાટરૂપે પણ ન જ થાય.” એ રીતે કાંઈક જુદા પ્રકારનો. એ જ જણાવે છે કે ગત્પત્તિ અંગેનો સિદ્ધાંત, જન્મ અંગેના સિદ્ધાંત કરતાં કંઈક સંકોચ પામેલો છે. માટે દષ્ટાંતને ખાતર (માની લીધેલા) સિદ્ધાંતમાં ફેરફાર ન કરાય એવી ખોટી માન્યતા છોડો.
પ્રશ્ન:પણ આ રીતે જો નિયમમાં સંકોચ અભિપ્રેત હોત તો એ સૂત્રમાં પ્રાય? કે એવો કોઈ શબ્દ વાપયો હોત ને ! પણ એવો કોઈ શબ્દ તો વાપર્યો નથી, તો આવા અમુક દૃષ્ટાંતને છોડીને અન્ય શ્રીતીર્થકરાદિ જીવો માટે આ નિયમ છે, બધા માટે નહિ !” એવો નિયમમાં સંકોચ હોવો શી રીતે માની શકાય ?
ઉત્તર : નિયમ જણાવનાર સૂત્રમાં તેનો સૂચક શબ્દ ન હોય તો પણ પાછળ જણાવેલ આ અપવાદસૂત્ર વગેરે પરથી પણ એ સંકોચ હોવો જાણી શકાય છે. માટેતો “વે પાળા રે જૂગા સવે નવા સવે સત્તા રક્તવા” (સર્વ પ્રાણીઓને, સર્વ ભૂતોને, સર્વ જીવોને, સર્વ સત્ત્વોને હણવાં નહિ) એવા આગમ-વચનમાં “અમુક જીવોની બાદબાકી”રૂપ સંકોચને જણાવનાર કોઈ શબ્દપ્રયોગ થયો ન હોવા છતાં એમાં સંકોચ હોવો પૂ.હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે કહ્યો છે. જેમાં પૃથ્વીકાય, અપૂકાય વગેરે જીવોની હિંસા રહી છે તેવી નદી ઊતરવાની ક્રિયાનું કે જિનમંદિર બાંધવા વગેરેનું “ પાન વિષ્ણા' ઈત્યાદિ સૂત્રોથી વિધાન હોવાથી, “હવે પાપા” ઈત્યાદિ આગમવચન અવિધિકૃત હિંસાવિષયક જ છે. (અર્થાતુ અવિધિથી થતી હિંસાનો જ એ નિષેધ કરે છે. વિધિકૃત હિંસાનો નહિ) એવું કહીને શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે એ નિયમનો સંકોચ કર્યો છે.
એમ,શ્રી સૂયગડાંગ સૂત્રમાં જે કહ્યું છે કે જેઓ દાનને પ્રશંસે છે તેઓ જીવોના વઘને ઈચ્છે છે અને જેઓ દાનનો નિષેધ કરે છે તેઓ દાન પર १. जे उ दाणं पसंसंति वहमिच्छंति पाणिणं । जे अ णं पडिसेहति वित्तिच्छेअं करंति ते ॥
(સૂયાડાં)