Page Text
________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું ? ધર્મ જ]
[૫૫ છે, અથવા તો અફીણ, અવેદિત, અનિર્જી એવા નામગોત્ર (નીચગોત્ર)ના ઉદયથી (એવું બને છે કે, શ્રીઅરિહંત પરમાત્માઓ, ચક્રવર્તીઓ, બળદેવો કે વાસુદેવો અત્યંકુલોમાં, પ્રાંતકુલોમાં, તુચ્છ-દરિદ્ર-કૃપણભિક્ષાચર કે બ્રાહ્મણકુલોમાં ગર્ભ તરીકે ભૂતકાળમાં આવ્યા હતા. વર્તમાનમાં આવે છે અને ભવિષ્યમાં આવશે. તો પણ તેઓએ તે તે કુલોની સ્ત્રીઓની યોનિમાંથી જન્મ તો ભૂતકાળમાં ક્યારેય લીધો જ નથી, વર્તમાનમાં લેતા જ નથી કે ભવિષ્યમાં લેશે જ નહિ. (ક, ૧૮)
આ સૂત્રોનો વિચાર કરીએ તો જણાય છે કે સત્તરમા અઢારમા સૂત્રમાં સામાન્યથી શ્રીઅરિહંત પરમાત્મા વગેરેની ગર્ભ તરીકે ઉત્પત્તિ ક્યા ક્યા કુલોમાં ન થાય અને કયા કયા કુલોમાં થાય, એનો સિદ્ધાંત દેખાડ્યો છે. પણ અનંતકાળે પણ એકાદ એવું દૃષ્ટાંત મળે છે (જેમ કે શ્રી મહાવીર પ્રભુનું), . જેમની નિષિદ્ધ કુલમાં ગર્ભ તરીકે ઉત્પત્તિ થઈ. તો સૂત્રકાર શ્રીભદ્રબાહુ સ્વામીએ અનંત કાળે બનનારા પણ આ એક દષ્ટાંતની ઉપેક્ષા ન કરી અને તરત જ ઓગણીસમા સૂત્રમાં એનો અપવાદ દેખાડી, પૂર્વસિદ્ધાંતનો સંકોચ કરી દીધો. *
પ્રશ્ન : ૧લ્યા સૂત્રમાં સૂત્રકારે અપવાદ જ દેખાડ્યો છે, ૧૭-૧૮મા સૂત્રમાં કહી ગયેલા સિદ્ધાંતનો સંકોચ કરવાનું ક્યાં કહ્યું છે ? : ઉત્તર : એ સિદ્ધાંતનો સંકોચ કરવાનું સાક્ષાત્ શબ્દોમાં નથી કહ્યું, પણ શબ્દોના તેવા સામર્થ્યથી એ જણાય જ છે. બાકી જો એ સૂત્રમાં માત્ર અપવાદ જ જણાવ્યો હોય, સિદ્ધાંતનો સંકોચ કરવાનું તાત્પર્ય ન હોય, તો એ અઢારમા સૂત્રમાં જ શ્રીઅરિહંત પરમાત્મા વગેરે તેવા નીચકુલની સ્ત્રીયોનિમાંથી જન્મ તો ન જ લે;એવો જે સિદ્ધાંત દેખાડ્યો છે તેને સમાન જ આ સિદ્ધાંત બની જાય. અને તો પછી એ જન્મ-સંબંધી સૂત્રમાં સૂત્રકાર ભગવંતે “ચેવ” શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે અને ગર્ભોત્પત્તિ સંબંધી સૂત્રમાં તેનો પ્રયોગ કર્યો નથી એવો જે ભેદ કર્યો છે તે ન કરત. वा चक्कवट्टी वा बलदेवा वा वासुदेवा वा अंतकुलेसु वा पंतकुलेसु वा तुच्छ-दरिद्द-किविणभिक्खाग-माहणकुलेसु वा आयाइंसु वा आयाइंसि वा आयाइस्संति वा कुच्छिंसि, गब्मत्ताए वक्कमिंसु वा वक्कमिति वा वक्कमिस्संति वा, नो चेव णं जोणीजम्मणनिक्खमणेणं निक्खनिंसु वा निक्खमिति वा निक्खमिस्संति वा ॥
(7સૂત્ર, .. ૧૮)
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |