Page Text
________________
[૪૯
અર્થ-કામ માટે શું કરવું ? ધર્મ જ]. પ્રસંગો ઉપરથી સિદ્ધાંતો કદી નકી ન કરાય. xxx આવું જે તમે લખ્યું છે. એ અંગે પણ આવું જ જણાવવાનું કે એના પરથી સિદ્ધાંત નક્કી ન કરાય” એ વાત કોને અમાન્ય છે? કેમ કે સિદ્ધાંતો આપણે નક્કી કરવાના નથી. શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતો નક્કી કરીને આપી જ ગયા છે, પણ તેઓશ્રી સિદ્ધાંતજ્ઞાપક જે વચનો આપી ગયા છે, તેના પરથી આપણે જે અર્થઘટન માની બેઠા હોઈએ તે, શાસ્ત્રીય દષ્ટાંતોમાં જે અન્યથા દેખાતું હોય તો અવશ્યમેવ ફેરવવું પડે. xxx પણ સિદ્ધાંતબાઘક દષ્ટાંતનો આશ્રય લઈ xxx મહાત્મનું! આ શું લખી નાખ્યું? શાસ્ત્રીય દષ્ટાંતો શું ક્યારેય પણ સિદ્ધાંતબાધક હોય ખરાં? “દષ્ટાંત શબ્દનો અર્થ જ વિચારો ને !આગમાદિથી દેખેલા (જાણેલા) અર્થ(સિદ્ધાંત વગેરે રૂપ પદાર્થ)ને અંત પમાડે - નિશ્ચિત બનાવે - “આ સિદ્ધાંત આવો છે” એ પ્રમાણે સંવેદન કરાવે એ દૃષ્ટાંત. દષ્ટાંત શબ્દનો આ અર્થ છે. તેથી જો આપણે કલ્પી લીધેલો સિદ્ધાંત કોઈ શાસ્ત્રીય દૃષ્ટાંતમાં બાધિત થતો હોય, તો એ કલ્પેલો સિદ્ધાંત ઊભો રહે ખરો ? એને ફેરવવો ન પડે? એક પણ દષ્ટાંતમાં બાધિત થતો હોય એવો પણ સિદ્ધાંત જો ઊભો રહી શકતો હોય, તો તો કાલે ઊઠીને તમને કોઈ એવો સિદ્ધાંત આપશે કે, જ્યાં જ્યાં અગ્નિ હોય, ત્યાં ત્યાં : ધુમાડો હોય તો આવા સિદ્ધાંતને પણ તમારે સ્વીકારવો પડશે, કેમ કે એવો
સિદ્ધાંત બતાવનારની સામે તમે લાલચોળ તપેલા લોખંડના ગોળામાં અગ્નિ - હોવા છતાં ધુમાડો ન હોવારૂપ આવતા વ્યભિચારને જો દેખાડશો, તો એ
માણસ એવું કહીને ઊભો રહેશે કે “રસોડું, યજ્ઞની વેદિકા વગેરે વગેરે અનેક દિષ્ટાંતોમાં અગ્નિ છે, તો ધુમાડો પણ છે જ... તો એ એક દષ્ટાંતમાં કદાચ ધુમાડો ન રહો તો પણ શું? એટલા ખાતર અમારો માની લીધેલો સિદ્ધાંત ન બદલાય ! એ વ્યક્તિ આવું કહે, તો શું તમે આવા સિદ્ધાંતને સ્વીકારી લેશો કે પછી એ સિદ્ધાંત આપનારને પણ કહેશો કે “ભાઈ ! તસ અયોગોલકમાં વ્યભિચાર આવે છે, માટે તારી માનેલો સિદ્ધાંત બરાબર નથી. તારે સિદ્ધાંત બાંધવો જ હોય, તો એવો કહે કે જ્યાં જ્યાં આડૅ નજન્ય (લીલા ભેજવાળા - બળતણમાંથી પ્રગટેલો) અગ્નિ હોય, ત્યાં ત્યાં ધુમાડો હોય જ. પણ જ્યાં
જ્યાં અગ્નિ હોય, ત્યાં ત્યાં ધુમાડો હોય એવો નહિ.” ' दृष्टमर्थमन्तं नयतीति दृष्टांतः अतीन्द्रियप्रमाणदृष्टं संवेदननिष्ठां नयतीत्यर्थः ।
(શ્રીવશ હમકવૃત્તિ)
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |