________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું ? ધર્મ જ ]
[૫
એ વાક્ય પણ જણાવે જ છે કે ત્યાં અન્ય શ્રોતાઓ પણ બેઠા છે અને સમુદ્રદત્ત `પોતાના સ્થાન પ્રમાણે યોગ્ય આસન પર બેઠો છે. એ એકલો જ હોત, તો ગ્રન્થકારે એવું લખ્યું હોત કે ‘ગુરુને સંમુખ બેઠો.’ વળી આવી સુંદર દેશના રેલાતી હોય તોપણ આવેલા લોકો એ દેશના સાંભળવા ત્યાં ખેસે જ નહિ એ તો જરાય માની શકાય એવી વાત નથી. આ કોઇ પૂ. આચાર્યમહારાજ અને સમુદ્રદત્તની ખાનગી વાતો નહોતી કે જેથી લોકોને પૂ.આચાર્ય ભગવંતે નિષેધ કર્યો હોય !.
પ્રશ્ન : પણ જો નગરલોકો પણ ત્યાં બેઠા હોય તો આચાર્ય મહારાજ સમુદ્રદત્તનો જ શા માટે વારંવાર સૌમ્ય’ વગેરે શબ્દમાં એકવચનથી ઉલ્લેખ કરે ? ભો ભો લોકા? (હે લોકો) ઇત્યાદિરૂપ બહુવચનથી શા માટે ઉલ્લેખ ન કરે ?
ઉત્તર : એ તો સભામાં તે શ્રેષ્ઠી તરીકે મુખ્ય હોવાથી એને ઉદ્દેશીને આ ધર્મદેશના અપાઈ હોવાથી એનો વારંવાર ઉલ્લેખ કર્યો છે. પણ એટલા માત્રથી ત્યાં બીજું કોઈ હતું જ નહિ એવું સિદ્ધ થઈ જતું નથી. નહિતર તો ભગવાનની દેશનામાં પણ વારંવાર ગૌતમ સ્વામીનો જ ઉલ્લેખ આવ્યા કરતો હોવાથી ત્યાં પણ બીજું કોઈ હતું જ નહિ એવું માનવાની આપત્તિ આવે. વળી, અહીં એનો જ ઉલ્લેખ જે વારંવાર થયો છે તે તેની મુખ્યતા હોવાને કારણે જ થયો . હતો, ખીજું કોઈ ત્યાં નહોતું એ કારણે નહીં. એ વાત તેના પરથી પણ જણાય છે કે ત્યાં તારાવલી તો હાજર હતી જ...' માટેસ્તો દેશના પૂર્ણ થયા પછી ત્યાં કહ્યું છે કે આ પ્રમાણે સાંભળીને નિરતિચાર-સમ્યક્ત્વનું પરિપાલન કરવાનો અભિગ્રહ સ્વીકારેલ, સમ્યક્ જિનપૂજા કરવાના ઉલ્લસિત વિશુદ્ધ પરિણામવાળો સમુદ્રદત્ત શ્રીપ્રિયંકર આચાર્યના ચરણ-કમળને વંદન કરીને તારાવલીની સાથે નગરમાં પ્રવેશ્યો.
'
વળી,સંખોધનમાં રહેલા એકવચનના પ્રયોગથી જ જો ત્યાં ખીજું કોઈ નહોતું એમ સિદ્ધ કરવાનું હોય તો તો મુનિવર! ત્યાં જ સમુદ્રદત્તે જે કહ્યું છે
१. एवं सोऊण पडिवण्णनिरइयारसम्मत्तपरिपालणाभिग्गही सम्मं जिणपूयासंपायणसमुल्लसंत-' विसुद्धपरिणामेवंदिऊण पियंकरायरियपायपंकयं समं तारावलीए पविट्ठो नयरं समुद्ददत्तो । मनोरमाकहा, पृ. २४३
•