________________
જ ]
[ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
હજુ સમ્યફત્યાદિને જાણતો જ નથી, તો એ જ કલ્યાણરૂપ છે એવું તો શી રીતે જાણી શકે ? અને તેથી જ ઘોંપદેશકને એ પણ બરાબર ખબર છે કે આ જીવ તો “કલ્યાણથી ઘન વગેરે ભૌતિક ચીજોને જ જાણવાનો છે અને તેમ છતાં તેઓશ્રીએ આવો વચનપ્રયોગ કર્યો છે કે તું દાનાદિ ધર્મ કર, જેથી તને આલોક-પરલોકમાં બધા કલ્યાણોની (ધન વગેરેની) પ્રાપ્તિ થાય?આ વચનપ્રયોગથી સંસારી જીવ ભૌતિક ઈચ્છાથી ધર્મ કરવા માંડશે” એ વાત સ્પષ્ટ સમજાય એવી છે તેમ છતાં સદ્ધર્મગુરુએ એવું કહ્યું છે. વળી, સદ્ધર્મગુરુનું તે વચને અનુચિત કે સ્વ-પર માટે અનર્થકર તો નહોતું જ.તેથી શ્રોતા ભૌતિક સુખ માટે ઘર્મ કરતો થાય એ વાત અનર્થરૂપ છે એવી કે શાસકારોને માન્ય નથી એવી તમારી માન્યતા કદાગ્રહગર્ભિત છે કે નહિ?તે શાંત ચિત્તે વિચારવા યોગ્ય બાબત છે.
વળી, શાસ્ત્રોમાંથી કલ્યાણ શબ્દનો પોતાને મનફાવતો અર્થ મળી ગયો હોય તે પ્રસ્તુતમાં આલોક-પરલોક શબ્દો સાથે સંગત છે કે અસંગત એનો વિચાર કર્યા વિના લાંબુંલચક કરી દેવાની વૃત્તિ શ્વાવ્ય નથી. બીજી એક આ બાબત પણ વિચારણીય છે કે પૂ.આ. શ્રી પ્રિયંકરસૂરિ મહારાજે પણ છે ૪િ પરિસિ... વગેરે શ્લોકો ધર્મદેશનામાં જે કહ્યા છે, તે એકલા સમુદ્રદત્તને નહિ, પણ અન્ય નગર-લોકોની સભા સમક્ષ કહ્યા છે... જુઓ, મનોરમા-કથાનો
એ અધિકાર . એક વાર એક ગામથી બીજે ગામ વિહાર કરતાં કરતાં ત્યાં શ્રી પ્રિયંકરસૂરિ નામના આચાર્ય ભગવંત પધાર્યા. તિલકનંદનવનમાં બિરાજ્યા. વંદના નિમિત્તે નગરલોકો આવ્યા. સમુદ્રદત્ત પણ તારાવલીની સાથે આચાર્ય મહારાજ પાસે પહોંચ્યો. વંદન કરીને ઉચિત આસન પર બેઠો. આચાર્ય ભગવાને સંસારનિર્વેદજનક ધર્મદેશના પ્રારંભી...
મનોરમા-કથામાં આવતા આ અધિકારમાંથી એ સ્પષ્ટ જણાય છે કે ત્યાં નગરલોકો પણ આવેલા જ છે. વળી, સમુદ્રદત્ત ઉચિત આસન પર બેઠો” १. अण्णया गामाणुग्गामं विहरता समागया तत्य पियंकराभिहाणा सूरिणो, समवसरिया तिलयनंदणकाणणे, समागया वंदणानिमित्तं नयरलोया । समुद्ददत्तोवि समं तारावलीए संपत्तो सूरिसमीवे वंदिऊण निसण्णो उचियासणे ।पारद्धा भगवया संसारनिव्वेयजणणी धम्मदेसणा ।
(મનોરમા, પૃ. 9૪૪)