Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 64

અર્થ-કામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]
[૪૩
આ અધિકારમાં સ્પષ્ટ જણાય છે કે પોતે પોતાના હિંસા વગેરેની અવિરતિના પચ્ચકખાણના અભિપ્રાયે પચ્ચ હોવાની જે વાત કરી છે, એ અભિપ્રાયથી સાચી હોવા છતાં, પોતાને ખબર છે કે “આ વચનપ્રયોગથી ભોજનવેળાના અવસરે સાંભળનાર સાધુને ઉપવાસના પચ્ચકખાણનો ખ્યાલ આવવાનો છે અને તેથી એ વચનપ્રયોગ મૃષાવાદ બની જાય છે. એમાં પોતાના મનમાં રહેલો અવિરતિના પચ્ચનો અભિપ્રાય બચાવ આપી શકતો નથી.
વળી, પૃ. ૮૨-૮૩ પર તમે લખ્યું છે કે xxx આવી અવસ્થામાં રહેલ તે આવા શબ્દોનો વિપરીત અર્થ ગ્રહણ કરીને ભૌતિક સુખોને મેળવવા પરમાત્માનો ઉપયોગ નહીં જ કરે, તેવો આચાર્યશ્રીને પૂર્ણ વિશ્વાસ હતો. એટલે જ તેઓશ્રીએ પૂજાનો મહિમા વર્ણવવામાં તેવા પ્રકારના શબ્દોનો પ્રયોગ કર્યો હતોજે.કોઈ શ્રોતા માટે આવો વિશ્વાસ ધર્મોપદેશકને પ્રગટ્યો હોય અને આવા ભાષાપ્રયોગથી શ્રોતા ભૌતિક સુખ માટે ધર્મ કરતો થાય, તેવો અનર્થ થવાની સંભાવના ન જણાતી હોય, તેવા શ્રોતા સમક્ષ આવી ભાષાનો પ્રયોગ કરવો અનુચિત નથી. પણ જ્યાં શ્રોતાવર્ગ તેવો વિવેકી ન હોય, શબ્દના વાસ્તવિક પરમાર્થને સમજી શકે તેવો ન હોય અને માત્ર શબ્દાર્થને પકડીને ભૌતિક સુખ માટે ધર્મ કરતો થઈ જાય એવી સંભાવના હોય, તેવા શ્રોતાઓ સમક્ષ આવી ભાષાનો પ્રયોગ કરવો તે સ્વ-પર માટે અનર્થકર નીવડે છે. xxx .. તમારા આ લખાણ પરથી પણ આટલું તો નક્કી થઈ જ જાય છે કે પોતાના વચનપ્રયોગથી શ્રોતાને જેવો અભિપ્રાય ઊભો થવાની ઉપદેશકને જાણકારી હોય, તેનાથી વિપરીત અભિપ્રાયથી (પછી ભલે ને તે અભિપ્રાય પોતાની દષ્ટિએ સાચો પણ હોય) ઉપદેશક વચનપ્રયોગ કરે, તો એ ભાષાનો પ્રયોગ સ્વ-પર માટે અનર્થકર નીવડે છે.
હવે તમારા આ લખાણમાં શી અસત્યતા છે તે જોઈએ. ઉપમિતિ ભવપ્રપંચાકથાના ઉક્ત અધિકારમાં એ વાત સ્પષ્ટ છે કે સદ્ધર્મગુરુ સારી પેઠે જાણે છે કે તું દાનાદિ ધર્મ કર, જેથી તને આલોક-પરલોકમાં બધા કલ્યાણોની પ્રાપ્તિ થાય આવા પોતાના વચનપ્રયોગથી શ્રોતા સંસારી જીવને તું દાનાદિ ઘર્મ કર, જેથી તને આલોક-પરલોકમાં સમ્યક્ત્વાદિ બધા કલ્યાણોની પ્રાપ્તિ થાય એવો અર્થ તો ખ્યાલમાં આવવાનો જ નથી. કેમ કે આ સંસારી જીવ