Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 137

૧૧૬]
[ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
સશલ્ય હોવાનો આક્ષેપ પણ તેમના ઉપર મૂકવો વાજબી નથી...બાકી કોની મનઃસ્થિતિ સશલ્ય છે તે તો તમે પૃ.૧૫ઉપર xxx પ્રીતિ-અનુષ્ઠાન,ભક્તિઅનુષ્ઠાન,વચન અનુષ્ઠાન અને અસંગ-અનુષ્ઠાન આ રીતે મોક્ષના કારણભૂત સદનુષ્ઠાન ચાર પ્રકારનું છે, એમ તત્વના જાણકારોએ કહ્યું છે. xxx એવો દશમા ષોડશકના બીજા શ્લોક –
तत्प्रीतिभक्तिवचनासझोपपदं चतुर्विध गीतम् । .
તત્તાનો ખજવસાય સતત IRા . . - નો જે અર્થ લખ્યો છે તેના પરથી પ્રગટ થઈ જાય છે, કેમ કે આ શ્લોકમાં તત્ અને પરંતુ એવાં જે બે સર્વનામો વપરાયાં છે, તેના પરથી અને ... આ શ્લોકની પૂજ્યપાદ આચાર્યભગવંત શ્રીયશોભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ તેમજ પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ રચેલી વૃત્તિ પરથી આ શ્લોકનો બે જુદાં વાક્યોવાળો આવો જ અર્થ ફલિત થાય છે કે તે =સ અનુષ્ઠાન (ઝીતિઅનુષ્ઠાન, ભક્તિ અનુષ્ઠાન,વચન અનષ્ઠાન અને અસંગ અનુષ્ઠાન એમ) ચાર: પ્રકારનું હોવું તત્ત્વો વડે કહેવાયું છે. આ બધું જ = આ પ્રીતિઅનુષ્ઠાન વગેરે ચારેય પ્રકારનું અનુષ્ઠાન પરમ પદનું મોક્ષનું સાધન છે. તમે કર્યો છે એવો અર્થ કાંઈ ફલિત થતો નથી.
પ્રશ્ન : પણ આ અર્થમાં અને અમે કરેલા અર્થમાં ફેર શો છે? કે જેના કારણે તમે અમારું મન સશલ્ય હોવાની વાત કરો છો ?
ઉત્તર : ઓહો ! શું આ બેમાં ફેરની ખબર પડતી નથી ? આ વાસ્તવિક ફલિતાર્થમાં ચારેય પ્રકારના અનુષ્ઠાનને ઉદ્દેશ્ય બનાવીને તે દરેકમાં મોક્ષની સાઘનતા હોવાનું વિધાન કર્યું છે. જ્યારે તમે મોક્ષ સાઘનત્વને ઉદ્દેશ્ય કોટિમાં લઈ જઈ, મોક્ષ સાઘનભૂત અનુષ્ઠાનને ઉદ્દેશ્ય બનાવ્યું છે અને તેમાં ચાર પ્રકારનું હોવાપણાનું (ચતુર્વિઘત્વનું) વિધાન કર્યું છે. આ રીતે ઉદ્દેશ્ય – વિધેયભાવ પલટાવીને તમે અનર્થ ઊભો કર્યો છે.
૧. પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ રચેલી વૃત્તિ - તવ બેદત ગાઇ - તરિત્યાદિ તત્વ =
सदनुष्ठानं प्रीतिभक्तिवचनासङ्गा एते शब्दा उपपदानि पूर्णभूदानि यस्य तत्तथा, चतुर्विधं गीतं = शब्दितं तत्त्वाभिज्ञैः = तत्त्वविद्भिः परमपदस्य - मोक्षस्य साधनं सर्वमेवैतत् चतुर्विधं प्रीत्यनुष्ठानं, भक्त्यनुष्ठानं, वचनानुष्ठानं, असङ्गानुष्ठानं च ॥२॥