Page Text
________________
અર્થકામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]
[ ૧૧૧
ઉત્તર : તમે તમારો અભિપ્રાય સ્પષ્ટ કર્યો છે ખરો, પણ એ અનેક - દોષોથી ખરડાયેલો હોઈ દુરભિપ્રાય છે અને શાસ્ત્રોને તે અસંમત છે. તમે
અર્થ-કામના અભિલાષીનો અર્થ “સુખનો અભિલાષી એમ કર્યો છે અને સુખ તરીકે સાચું સુખ જણાવ્યું છે. સાચું સુખ તો મોક્ષમાં જ છે, તેથી “અર્થકામના અભિલાષી” શબ્દ પણ “મોક્ષનો અભિલાષી એવા તાત્પર્યવાળો છે, એવો અભિપ્રાય તમે દેખાડ્યો છે. તમે દેખાડેલા આવા અભિપ્રાયમાં નીચેના દોષો રહેલા છે :
(૧) આગળ દેખાડી ગયા એ મુજબ ઘન અને શબ્દાદિ વિષયોની ઈચ્છાને જણાવનાર તરીકે અતિ પ્રસિદ્ધ - અતિ પરિચિત અને તેથી જ ધનશબ્દાદિ વિષયોની ઈચ્છાની શીધ્ર ઉપસ્થિતિ કરી આપનાર એવા આ કાર્યોમાણી' શબ્દનો સાચા સુખની અર્થાતુ મોક્ષની ઈચ્છાને જણાવવાના અભિપ્રાયમાં પ્રયોગ માનવો એ સંપ્રદાય વિરુદ્ધ છે. માટે આ શબ્દથી ગ્રંથકારે જો “મોક્ષાભિલાષી જણાવવું હોય, તો તેઓનો એ પ્રયોગ સંપ્રદાય-વિરુદ્ધ બની જવાની આપત્તિ આવે.
(૨) “જ્યાં જ્યાં આ રીતે ઈજામામાણી' શબ્દ આવે ત્યાં ત્યાં તેની લક્ષણા કરી “મોક્ષાભિલાષી એવો અર્થ કરવો” એવી નિરૂઢ લક્ષણા છે નહીં... અને તેમ છતાં અહીં લક્ષણા કરવી પડે છે, માટે એ ક્લિષ્ટ કલ્પના વગેરે દોષોથી દુર છે.
(૩) જુદી જુદી વસ્તુઓને જણાવનાર એવા અર્થ અને કામ એ બન્ને શબ્દો પરથી સાચા સુખરૂપ એક અર્થ કાઢી શકાતો નથી, કેમ કે બે શબ્દોની એક અર્થમાં આ રીતે લક્ષણો હોવી કોઈને માન્ય નથી.એક શબ્દની જ લક્ષણા કરો, તો બીજો શબ્દ ઉન્મત્તના બબડાટની જેમ વ્યર્થ હોવાની આપત્તિ આવે. તેમ છતાં, શ્રોતાને અર્થ-કામ' શબ્દનો અર્થ તરીકે મોક્ષ જ ઉપસ્થિત થઈ જાય એમ માની લઈએ, તો તો તમારે અર્થ-કામની ઈચ્છાથી પણ ધર્મ જ કરો એવું કહેતા અમારો વિરોધ ન કરવો જોઈએ. જે ઉપદેશવાકય સંસ્કૃતમાં બોલી શકાય છે, એનો ગુજરાતીમાં નિષેધ કરવો... આ તે કેવી વિચિત્રતા!
(૪) વળી “વિતવાર બ્લોકની અવતરણિકામાં રહેલા તથાપિ” શબ્દની જે વાત કરી તે મુજબ અહીં પણ અમિાિવિાષર'માં જે શબ્દ રહ્યો છે તે અસંગત કરે છે. બીજી એવી કઈ વસ્તુ છે જેના માટે
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |