________________
વિષય - ૯ વિષયાભિલાષી માટે પણ ધર્મ જ કર્તવ્ય
(તત્વારા પૃષ - ૧૮૦) હવે ઉત્તરાધ્યાયન સૂત્રવૃત્તિના વિવાધિરાવના પિ” ઈત્યાદિ વચનોને તમે કરેલા અવલોકન અંગે વિચારીએ –
xx અર્થ-કામના અભિલાષીએ પણ અર્થકામમાં કે હિંસાદિ પાપસ્થાનકોમાં પ્રયત્ન ન કરતાં, એકમાત્ર ધર્મમાં જ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ એવું સ્પષ્ટ કરે છે. xxx આવું કહીને તમે જાતે જ તમારા પગ પર કુહાડો માર્યો છે. “અર્થ-કામની ઈચ્છાથી વર્મ ન જ કરાય” એવું તમારું મિથ્યાભિમાન હવે, શી રીતે ઊભું રહેશે ? અમે પણ આ જ કહીએ છીએ કે જેને અર્થ-કામની ઈચ્છા ઊભી થઈ ગઈ છે, તેવા જીવો બીજીત્રીજી દોડધામ કર્યા કરે કે અનીતિ વગેરે પાપોનો આશ્રય લે, એના કરતાં તો એણે ધર્મમાં જ ઉદ્યમશીલ બનવું જોઈએઆ અમારી વાત સાચી હોવાથી જ જાણતાં અજાણતાં પણ તમારા દિલમાંથી પણ એ બહાર નીકળી ગઈ..
પ્રશ્ન :તમે આ બધું શું કહેવા બેઠા છો? અમે કાંઈ અમારા પગ પર કુહાડો માર્યો નથી કે તમારા મનમાં બેસી ગયા નથી કે જેથી તમારું આ બધું કહેવું સંગત બને...તમે અર્થ-કામની ઈચ્છા વગેરેથી ઘન-વિષયોની ઈચ્છાનો જ ઉલ્લેખ કરો છો, જ્યારે અમે તો તેનાથી સાચા સુખની ઈચ્છાનો જ ઉલ્લેખ કરીએ છીએ... જુઓ, અમે પૂ.૧૮૧ પર કહાં જ છે ને કે જીવો અર્થ-કામની અભિલાષા સુખ માટે કરે છે; પરંતુ અર્થ-કામમાં સુખ આપવાની તાકાત છે નહીં, તેનાથી દેખાતું જે સુખ મળે છે તે સુખ નથી, પણ સુખાભાસ છે; કારણ કે વાસ્તવમાં તે દુઃખરૂપ છે. એના ફળરૂપે પણ દુઃખ મળે છે અને એનાથી દુઃખની પરંપરાનું સર્જન થાય છે. સાચું સુખ આપવાની તાકાત તો એકમાત્ર ઘર્મમાં જ છે. માટે અર્થ-કામના અર્થાત્ સુખના અભિલાષીએ અર્થ-કામ કે હિંસાદિ પાપસ્થાનકોમાં પ્રયત્ન ન કરતાં, એકમાત્ર ધર્મમાં જ યત્ન-પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. ઈત્યાદિ.આમ,આ કથન દ્વારા બીઉત્તરાધ્યયન સૂવૃત્તિનાં આ વચનો પણ “સાચા સુખ(મોક્ષ)ની ઈચ્છાવાળાએ પણ ઘર્મમાં પ્રયત્ન કરવો જોઈએઈત્યાદિ જણાવે છે એવું જ કહેવાનો અમારો અભિપ્રાય હોવો અમે સ્પષ્ટ કર્યો જ છે. તો તમે કેમ એમ કહો છો કે અમે અમારા પગ પર કુહાડો મારીએ છીએ ?