Page Text
________________
હિમાં શા માટે કરવો ? બી માટે જ
પ્રશ: અમે આ શૃંગાર વગેરેથી કરાતા ઘર્મથી મહાનુકસાન થાય છે, લજ્જા વગેરેથી કરાતા ધર્મથી મહાલાભ થાય છે. એવું કહેવા નથી માગતા કે જેથી સમુચ્ચયની કે તે બ્લોકવાયની અસંગતિ થાય છે પ્રકરણવિરોધાદિ થાય. અમે તો લજ્જા કે શૃંગાર વગેરે દરેકથી કરાતા ધર્મથી મહાનુકસાન થાય, એવું કહેવા માગીએ છીએ. તેથી સમુચ્ચયની કે તે બ્લોક-વાયની અસંગતિ રહેતી નથી કે પ્રકરણ-વિરોધ થવો વગેરે દોષ પણ રહેતા નથી. માત્ર ચક્રવર્તીપણું વગેરે બાહ્ય દષ્ટિએ મહાલારૂપ દેખાતું હોઈ તે બધાનો અહીં મહાલાભ તરીકે ઉલ્લેખ થયો છે. આમ, બધાનો જ ઉપચારથી મહાલાભ તરીકે ઉલ્લેખ હોઈ ઉપચાર-અનુપચારનો પણ દોષ રહેતો નથી. . .
ઉત્તરઃ આવું કહેવામાં તો એક નહિ, અનેક દોષો ઊભા થાય છે. એક તો એ કે અસમ ઘર્મનું ફળ મહાનુકસાનરૂપ શી રીતે હોઈ શકે? બીજું એ કે પહેલાં એમાં વાસ્તવિક મહાલારૂપ ફળની વાત હોવાનું પ્રયત્નસાધ્ય સુદીર્ઘ પ્રતિપાદન કર્યા પછી, હવે મહાનુકસાનરૂપ ફળની વાત હોવાનું પ્રતિપાંદન કરવું એ પૂર્વાપર વિરોધરૂપ બની જાય. ત્રીજું એ કે લજ્જામાં ભવદેવ, ભયમાં સોની, મેતારજ મુનિ વગેરે જે દષ્ટાંતો આપ્યાં છે તેઓને પણ મહાનુકસાન થયું હોવાનું માનવું પડે, જે અયોગ્ય છે; કેમ કે તેઓને તો વાસ્તવિક મહાલાભ થયો છે. ચોથું એ કે આ લજ્જા વગેરે ભેગાં ભેગાં વૈરાગ્યભાવ - સમ્યકત્વ વગેરેથી થતા ધર્મની પણ વાત છે. તો શું એ બધા ધર્મથી મહાનુકસાન થાય છે? માટે લજ્જા વગેરેથી કરાતા ઘર્મને મહાનુકસાનરૂપ ફળ આપનાર કહેવો યોગ્ય નથી.
પ્રશ્ન: પણ તો પછી સમુચ્ચયની અસંગતિ, પ્રકરણ-વિરોધરૂપ દોષન આવે એ માટે શૃંગારાદિથી કરાયેલા ધર્મનું ફળ પણ કદાચ મહાલાભ જ માની લઈએ; પણ બાહુબલિ, સંભૂતિ મુનિ, સિંહગુફાવાસી મુનિ વગેરેનાં દષ્ટાંત સંગત શી રીતે બને ? અને એ સંગત ન બને તો દષ્ટાંત-ગ્રન્થની અસંગતિ એ જ મોટા દોષરૂપ ન બને? માટે આ મોટા દોષનું વારણ કરવા “શૃંગારાદિથી કરેલા ધર્મથી નુકસાન થાય. એવો અર્થ કરવો જ શું યોગ્ય નથી ?પછી ભલે ને એમાં સમુચ્ચયની અસંગતિ વગેરે દોષો આવતા હોય.
ઉત્તર : ના, એવો અર્થ કરવો યોગ્ય નથી.
પ્રશ્ન: પણ તે પછી એમાં દષ્ટાંત ગ્રથની અસંગતિનો પ્રશ્ન શું ઊભો નહીં રહે?
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |