Page Text
________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું ? ધર્મ જ ]
[ ૮૫
માટે શૃંગારથી કરેલા ધર્મથી મહાનુકસાન થાય છે” એવો તાત્પર્યાર્થ કાઢવાના અભિપ્રાયને મૂકી ઘો...
પ્રશ્ન : શૃંગારથી ધર્મ ક૨ના૨ સંભૂતિ મુનિને જે ચક્રવર્તીપણાની ઋદ્ધિસિદ્ધિ મળી, તે બાહ્ય દૃષ્ટિએ તો મહાલાભરૂપ છે જ... તેથી વાસ્તવિક રીતે મહાનુકસાનરૂપ એવા પણ આ ફળને બાહ્ય દૃષ્ટિથી ઔપચારિક રીતે ‘મહાલાભ’ તરીકે ઉલ્લેખ માની અહીં કહ્યો હોય તો શો વાંધો રહે ? અર્થાત્ શૃંગારથી કરેલા ધર્મથી મળે છે તો મહાનુકસાન જ.. પણ એનો ઔપચારિક રીતે મહાલાભ' તરીકે ઉલ્લેખ થઈ શકતો હોઈ અહીં લજ્જા વગેરેથી થતાં ધર્મનાં ફળોના પ્રતિપાદનમાં ભેગો ઉલ્લેખ છે અને તેથી સમુચ્ચયની અસંગતિ કે પ્રકરણવિરોધ વગરેરૂપ કોઇ દોષ રહેતો નથી. માટે અહીં,શૃંગારથી કરાતા ધર્મથી ફળરૂપે વાસ્તવમાં મહાનુકસાન જ થાય છે, એવું જણાવવા માટે જ ટીકાકાર ભગવંતે બ્રહ્મદત્તનું દૃષ્ટાંત આપ્યું છે, એવું માનવામાં શો વાંધો છે ?
ઉત્તર : આવી કલ્પના પણ યોગ્ય ઠરતી નથી;કેમ કે જ્યાં અનુપચરિત મહાલાભરૂપ ફળની વાત ચાલી રહી હોય,ત્યાં વચમાં ઉપચરિત મહાલાભ રૂપ ફળની વાત હોવાની વ્યાખ્યાં અનુચિત ઠરી જાય છે. પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજા અધ્યાત્મ મતપરીક્ષા ગ્રન્થમાં ફરમાવે છે કે 'આમ,વેદનીય કર્મ રૂપ કારણ હાજર હોઈ અગ્યાર પરિષહોનો કેવલીમાં ઉપચાર કરીને અહીં અગ્યાર પરિષહો હોવા કહ્યા છે એવી આ ‘ાવશનિને' સૂત્રની વ્યાખ્યા કરવી એ પણ ‘ડૂબતો માણસ તણખલું ઝાલે' એવા ન્યાય જેવી જાણવી.કેમ કે એક પ્રકરણમાં ઉપચારથી ને અનુપચારથી સ્વામિત્વની વિચારણા હોવી અનુચિત . છે. (અર્થાત્ જે અધિકારમાં સૂક્ષ્મ સંપરાય વગેરે જીવોને ૧૪ પરિષહોના ઉપચાર વિના મુખ્ય રીતે સ્વામી તરીકે કહ્યા હોય તે જ અધિકારમાં કેવળીને ૧૧ પરિષહોનો ઉપચાર કરીને સ્વામી હોવા કહેવા એ યોગ્ય નથી.)
*
આમ, શૃંગાર વગેરેથી કરાતા ધર્મથી વાસ્તવમાં તો મહાનુકસાન જ થાય છે, પણ ઉપચારથી મહાલાભ તરીકે વિવક્ષા કરીને અહીં તેનો ઉલ્લે ખ છે' એવી વાત ખોટી ઠરે છે.
१. ××× एवं च वेदनीयात्मककारणसत्त्वादेकादश परीषहाः केवलिन्युपचर्यन्ते इति व्याख्यानमपि नद्यां निमज्जतः काशकुशावलम्बनप्रायः द्रष्टव्यम्, उपचारानुपचाराभ्यामेकप्रघट्टेन स्वामित्वचिन्ताऽनौचित्यात् ।। (અધ્યાત્મમતપરીક્ષા, જો ૭૮, પ્રત પૃ. ૪૨)
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |