Page Text
________________
rl
[ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
વાળી વ્યાખ્યા કરવી યોગ્ય નથી; કેમ કે આ સૂત્ર જ્યાં આવે છે ત્યાં આગળપાછળ ૧૪ વગેરે કેટલા કેટલા, ક્યા કયા પરિષઢો સૂક્ષ્મ સંપરાયાદિ યા કયા જીવને હોય, એવી પ્રરૂપણા ચાલે છે. એમાં વચમાં આવેલા આ સૂત્રનું કેવળીને આ અગ્યાર પરિષહો હોતા નથી.’ એવું વ્યાખ્યાન કરવું એ વિપરીત વ્યાખ્યાન છે.”
જેમ કોને કેટલા પરિષહો હોય એની વિચારણામાં વચમાં આવેલા પૃથક્ સૂત્રની પણ કેવલીને આટલા પરિષહો હોતા નથી.? એવી વ્યાખ્યાને (એટલે કે પરિષહોના વિધાનના અધિકારમાં પરિષહોના નિષેધને જણાવતી વ્યાખ્યાને) પૂ. ઉપાધ્યાયજી મહારાજ અમાન્ય રાખે છે, અપવ્યાખ્યા ગણે છે. તો એક શ્લોકના એક જ અન્વય વાકયમાં આવેલા ‘શૃંગાર’ શબ્દની શૃંગાર વગેરેથી કરાતા ધર્મથી મહાનુકસાન થાય છે.’ એવી વ્યાખ્યા કરવી એ શી રીતે માન્ય બને ? એ શી રીતે સમ્યક્ વ્યાખ્યા હોઈ શકે ? કેમ કે તે વાકયમાં જ આગળ-પાછળ આવેલા લજ્જા-ભય વગેરે શબ્દોથી અને કીર્તિ, દુઃખ, સમ્યક્ત્વ વગેરે શબ્દોથી તે તે લજ્જા વગેરેથી કરાતા ધર્મથી મહાલાભ થાય છે.’ એવા અર્થ દ્વારા આગળ-પાછળ મહાલાભ'નો અધિકાર હોવો સ્પષ્ટ છે.
વળી, આ રીતે એક અધિકારમાં અન્ય અધિકારવાળો અર્થ હોવાની વ્યાખ્યાને તો લૌકિક શાસ્ત્રકારો પણ અયોગ્ય માને છે.જુઓ,૪૯મી કારિકાના સિદ્ધાંતમુક્તાવલિ ગ્રન્થમાં કહ્યું છે કે –
શંકા : (અસુખ શબ્દનો) જેનામાં સુખ નથી તે, એવો અર્થ કેમ ન કરવો? (અર્થાત્ નસ્ તત્પુરુષ સમાસને બદલે નમ્ બહુવ્રીહિ સમાસ શા માટે ન કરવો ?)
ન
સમાધાન : એ એટલા માટે નથી કરાતો કે એમાં (૧) ધૈ ક્લિષ્ટ કંલ્પના કરવાની આપત્તિ છે, (૨) પ્રકરણ-વિરોધ છે. અર્થાત્ વિવક્ષિત શ્રુતિવાકયમાં અસ્થૂલ, અનણુ, અદીર્ઘ... ઇત્યાદિ નક્ તત્પુરુષ સમાસ-ઘટિત શબ્દોની પરંપરા ચાલે છે. તેમાં આ એક અનુવં પદ બહુવ્રીહિ સમાસ-ઘટિત હોય, તો નગુ તત્પુરુષ-ઘટિત પરંપરાના પ્રકરણને વિરોધ થાય, એ સ્પષ્ટ જ છે. •
૧. નૈ વિઘતે મુ યતિ તો નાર્ય: ? કૃતિ શ્વેત્ ? ન, ટિપનાપન્નેઃ પ્રજાવિરોધાત્ ।। (સિદ્ધાંતનુવતિ, ારિા ૪૧)
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |