Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 104

[ ૮૩
અર્થ-કામ માટે શું કરવું? વર્ષ જ] ક્રિયાનો સમાન રીતે અન્યય થતો હોય એટલે કે લજ્જા, ભય, શૃંગાર વગેરેથી અસમ ધર્મ કરનારા જીવોમાં તે ઘર્મજન્ય એવા મહાલાભની પ્રાપ્તિ થઈ હોય તો એ વાક્યપ્રયોગ સંગત બને, પણ જો લજ્જા, ભય વગેરેથી કરનારને મહાલાભની પ્રાપ્તિ થઈ હોય અને શૃંગાર વગેરેથી કરનારને મહાનુકસાનની પ્રાપ્તિ થઈ હોય, તો નહિ. માટે xxx પરંતુ આજ સુધી ટીકાના ભાવને કદી સ્પષ્ટ કર્યો નથી. હવે જોઈએ તે પૈકીનાં થોડાં વિધાનો- ૪ ઈત્યાદિ કહીને પછી xxx ટીકામાં “તેષામાં 'પદનો અર્થ મહાલાભ કરવામાં આવ્યો છે; પરંતુ મહાલાભ કેવા પ્રકારનો,તે અંગે કોઈ સ્પષ્ટતા કરેલ નથી. ઈત્યાદિ કહીને તે પછી સિંહગુફાવાસી મુનિની શી હાલત થઈ વગેરે કહેવા દ્વારા તમે જે એવું દેખાડવાનો પ્રયાસ કર્યો છે કે માત્સર્ય, શૃંગાર, હઠથી થતા ધર્મથી મહાનુકસાન થાય છે તે અયોગ્ય હોવાનું સ્વીકારવું જોઈએ અને બ્લોકકાર કે ટીકાકારે જે ઈષ્ટપ્રાણિરૂપ મહાલાભ થતો હોવાનું સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે તે કઈ રીતે સંગત થાય છે તે શોધવા તમારે પોતે જ એના મનનનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
ઉપરોક્ત ગ્રંન્યાધિકારમાંથી શૃંગાર વગેરેથી કરાતા ઘર્મથી મહા: નુકસાન થાય છે એવો અર્થ કાઢવામાં જેમ સમુચ્ચયની અસંગતિની આપત્તિ
છે, તેમ બીજી અનેક આપત્તિઓમાંથી એક આ પણ આપત્તિ છે કે “શૃંગારથી કરાતા ઘર્મથી મહાનુકસાન થયું એવી વ્યાખ્યા (એવો અર્થ) વિપરીત વ્યાખ્યા . (વિપરીત અર્થ)રૂપ છે. શ્રી અધ્યાત્મ મત પરીક્ષા ગ્રન્થમાં શ્રી તત્ત્વાર્થસૂત્રના પૂજા નિને' સૂત્રની વિચારણામાં પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ દર્શાવેલ સંદર્ભ જોઈએ – . શંકા “રા' શબ્દ પછી “ત્તિ શબ્દનો અધ્યાહાર કરવો જોઈએ.
સમાધાન : આવો અધ્યાહાર કરવો યોગ્ય નથી, કેમ કે સ્વામિત્વની પ્રરૂપણાના અવસરે આ રીતે વ્યાખ્યા કરવી એ વિપરીત વ્યાખ્યા છે. કહેવાનો આશય એ કે વેદનીય કર્મ પ્રયુક્ત અગ્યાર પરિહો હોતા નથી. તેથી તેઓને સુધા-પરિષહ પણ ન હોવાથી કવલાહાર શી રીતે હોય? આ શંકાનું પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ આપેલું સમાધાન : “આવ અધ્યાહાર१. अर्थकादशेत्यनन्तरं 'न सन्ति' इत्याध्याहर्तव्यमिति चेत् ? न, स्वामित्वचिन्तावसरे एतस्य विपरीतव्याख्यानत्वात् । (ધ્યાત્મ પરીક્ષા, એક છ૮, કત પૃ. ૪૨)