________________
૨૦૯
તકભાષા વાર્તિકમ્ બે એકત્વ અસમાયિકારણ, અપેક્ષા-અદષ્ટ વિ. નિમિત્ત કારણ છે.
દયાણક પરિમાણ રૂપ કાર્યનું બે પરમાણુ સમવાય કારણ ધિત્વ અસમાયિકારણ અષ્ટાદિ નિમિત્ત કારણ, સર્વ ઠેકાણે ઈશ્વર ઈચ્છા જન્યત્વ મૂકવું/ नाग.
વયા_કના કાર્યસ્વરૂપ ચણક કાર્યનું ધયાણકાદિ સમાયિકારણ. તેના ક્રિયા અષ્ટાદિ નિમિત્તકારણ, ત્રણ ધણુકનો સંયોગ અસમાયિકારણ, આ કમે મોટી પૃથ્વી ઈત્યાદિમાં સમજવું.
कार्यगता रूपादयः स्वाश्रयसमवायिकारणगतेभ्यो जायन्ते । कारणगुणा हि कार्यगुणानारभन्त इति न्यायात् । । ___इत्थमुत्पन्नस्य रूपादिमत कार्यद्रव्यस्य घटादेरवयवेषु कपालादिषु नोदनादभिघाताद्वा क्रिया जायते । तया विभागस्तेनावयव्यारम्भकस्यासम्वायिकारणीभूतस्य संयोगस्य नाशः क्रियते, ततः कार्यद्रव्यस्य घटादेरवयविनो नाशः । एतेनावयव्यारम्भकासमवायिकारणनाशे द्रव्यनाशो दर्शितः। ..
कचित्समवायिकारणनाशे द्रव्यनाशी यथा पूर्वोक्तस्यैव पृथिव्यादेः संहारे संजिहीर्षोर्महेश्वरस्य संजिहीर्षा जायते, ततो द्वयणुकारम्भकेषु परमाणुषु क्रिया, तया. विभागस्ततस्तयोः संयोगनाशे सति व्यणुकेषु नष्टेषु स्वाश्रयनाशात् त्र्यणुकादिनाशः, एवं क्रमेण पृथिव्यादिनाशः। यथा वा तन्तूनां नाशे पटनाशः । तद्गतानां रूपादीनां स्वाश्रयनाशेनैव नाशः । अन्यत्र तु सत्येवाश्रये विरोधिगुणप्रादुर्भावेण विनाशः । यथा पाकेन घटादौ रूपादिनाश इति ।
. असमंवायिकारणनाशे कार्यनाशः । क्वचित्समवायिकारणनाशे कार्यनाशो; निमित्तकारणनाशे कार्यनाशो न भवत्येव । द्वयणुक (१) तत्संयोग (२) तद्वित्व (३) तत्परिमाणरूप (४) चतुर्णा कार्याणां यथाक्रमेण-संयोग (१) क्रिया (२) एकत्वद्वयं (३) द्वित्वं (४) लक्षणाऽसमवायिकारणनाशे सत्येव
