________________
૧૦
યોગશાસ્ત્ર ભાષાંતર–તૃતીય પ્રકાશ
વનકમ • છિમાછિનવનપત્ર પ્રયનાવિક .
कणानां दलनात्पेषाद् वृत्तिश्च वनजीविका ॥ १०२॥
છેદેલાં અને નહિ છેદેલાં વનમાં થતાં પાંદડા, કુલ, ફળ વિગેરે વેચવાં તથા અનાજને દળીને કે પથ્થર ઉપર પીસાવીને જે આજીવિકા કરવી તે વન આજીવિકા કહેવાય છે. ૧૦૨.
શકટ આજીવિકા . शकटानां तदङ्गानां, घटनं खेटनं तथा । विक्रयश्चेति शकट-जीविका परिकीर्तिता ॥ १०३ ॥
ગાડાંઓ તથા પૈડાં વગેરે તેના ભાગોને ઘડવાં (ઘડાવવાં) ખેડવાં અને વેચવાં વિગેરેથી જે આજીવિકા કરવી તે શકટ આજીવિકા કહેલી છે. ૧૦૩.
ભાટક આજીવિકા शकटोक्षलुलायोष्ट्र-खराश्वतरवाजिनाम् । भारस्य वाहनाद् वृत्तिभवेद् भाटकजीविका ॥ १०४॥
ગાડાં, બળદ, પાડા, ઊંટ, ગધેડા, ખચ્ચર અને ઘોડા વગેરે ઉપર ભાર ઉપડાવી આજીવિકા કરવી તે ભાટક આજીવિકા કહેવાય છે.
ફેટક આજીવિકા ' सरः कूपादिखनन-शिलाकुट्टनकर्मभिः । पृथिव्यारम्भसंभूतैर्जीवनं स्फोटजीविका ॥ १०५ ॥
સરોવર, કૂવા વગેરે દાવવા અને પથ્થર ફેડવારૂપ પૃથ્વીના આરંભવાળા કર્મો વડે કરી આજીવિકા કરવી તે સફાટક આજીવિકા કહેવાય છે. ૧૦૫.