________________
ખાડાની ખબર નથી, એ વખતે તમે ત્યાં હો અને ખાડો છે તેની જાણ તેને ન કરો અને ગુપચુપ બેસી રહો તો તે યોગ્ય નથી. ત્યાં તમારી ધ્યાન દોરવાની જવાબદારી છે. તમે એમ કહો કે મને એણે કાંઈ પૂછ્યું નહોતું. પરંતુ આવા પ્રસંગે મૌન રહેનારને વાસ્તવમાં ખાડામાં પછાડવાનું પાપ લાગે છે. સામેની વ્યક્તિ ન પૂછે તો પણ જાણકારે ભયસ્થાન બતાવવું જ પડે. ગુરુનિશ્રામાં જે જિજ્ઞાસાથી જાણવા આવે ત્યારે તેને ગુરુએ ખોટાં મંતવ્યો ખોટાં તરીકે જણાવવાં જ પડે, નહીંતર તે ઉપદેશક તરીકે યોગ્ય નથી. શરણે આવેલાનું અહિત જોવા છતાં આંખ મીંચામણાં કરે તે કસાઈ કરતાં પણ ભૂંડા છે. " પ્રભુના જન્મ વખતે શ્રીફળ વધેરવાની પરંપરા સેંકડો વર્ષોથી ચાલી આવે છે, તે તોડવાની વાત આવે તો અવશ્ય વિચાર કરવો પડે. પરંપરા ખોટી જ હોય તો તોડવામાં વાંધો નથી, પરંતુ આવી હિંસા શ્રાવક માટે અધર્મરૂપ નથી બનતી. પર્યુષણમાં તમે તે વખતે પૌષધ લઈને બેઠા નથી હોતા. પૌષધમાં કે સામાયિકમાં હોય તેઓ વધેરતા જ નથી. કદાચ તમે બહાર નીકળીને ગાડી કે વાહનમાં જ બેસવાના છો, અને લાગ આવે તમારી ગાડી નીચે લીલોતરી પણ ચગદાય, એટલે વનસ્પતિની હિંસામાં તમે ગળાડૂબ બેઠેલા જ છો. અહીં વર્ષમાં એક વખત ગુરુમુખે પ્રભુના જન્મનું વાંચન થાય તે અવસરે ધર્માત્મા શ્રોતાને આનંદ થયા વગર ન જ રહે. તમારે ત્યાં દીકરો જન્મે ત્યારે કેવો આનંદ થાય છે! વળી કાંઈ બત્રીસ લક્ષણા 'દીકરા જન્મતા નથી. છતાં એક સામાન્ય પુત્રજન્મની વધામણી વખતે જો આટલો આનંદ થાય, તો આ તો ત્રણ લોકના નાથ-દેવાધિદેવનો જન્મ છે, તેથી હરખ કેવો થાય! હર્ષાવેશમાં જ શ્રીફળ વધેરવાની પ્રવૃત્તિ રાખી છે. શ્રીફળ શુકનવંતું છે. હર્ષ ઉલ્લાસ વ્યક્ત કરવા માટે આ વસ્તુ છે.
ધર્મમાં એકેન્દ્રિય (નારિયેળ)ની હિંસાની તમારે બાદબાકી કરવાની હોય તો પછી કયો ધર્મતમારે કરવાનો રહેશે? હિંસાના નામમાત્રથી ભડકો છો તો જીવનમાં કયો ધર્મ હિંસાના નામથી મૂકવો નહીં પડે? આ જગતમાં સંપૂર્ણ અહિંસા હોય તેવાં બે જ સ્થાન છે.
(૧) મોક્ષ- જ્યાં દ્રવ્યહિંસા કે ભાવહિંસા અંશમાત્ર નથી. ત્યાં સંપૂર્ણ હિંસાનો ત્યાગ ને પૂર્ણ અહિંસા ધર્મની પ્રાપ્તિ થાય છે, પણ ત્યાં પહોંચવા માટે હિંસાયુક્ત અવાંતર ધર્મસાધના કરવી જ પડે. તેથી જ આવો એકાંતે અહિંસાનો આગ્રહ ન ૨ખાય.
અઅઅઅઅઅઅઅઅઅઅઅઅઅઅમે
૯૦
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”