Lokottar Dandharm Anukampa

SR No.: 005875
Original Sutra Author: N/A
Author: Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2003
Total Pages: 290
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 86

માનવદયા કે પ્રાણીદયા જ તમારા મગજમાં છે કે આગળ વધીને નાના જીવો સુધી પણ દયા કેળવવી છે? ઘણાના મનમાં એકલી માનવદયા અથવા માનવદયા સાથે પ્રાણીદયા જ વસે છે. હાલના જૈનોમાં પણ પ્રાણીદયાનો ભાવ વિકસિત છે, તેથી જ જીવદયામાં અબજો રૂપિયા અપાય છે. બીજી કોમ કરતાં જૈનો પ્રાણીદયામાં વધારે દાન આપે છે. જૈનોના હૃદયમાં પ્રસંગે પ્રાણીદયા ઊભરાતી હોય છે, મૂંગા પશુઓ માટે કાંઈક કરી છૂટવાની ભાવના હોય છે. પણ પ્રાણીદયાથી વધીને આગળ જીવદયા સુધી જવાનો તમારો અભિગમ ખરો ?
ગાંધીજીની અહિંસા તો ફક્ત માનવ પૂરતી જ મર્યાદિત હતી. માનવ દુઃખી હોય તો તેનાં દુઃખ-દર્દને દૂર કરવા પ્રયત્ન કરવો, તે તેમની દયાની વ્યાખ્યામાં આવશે, પણ પશુઓની દયા નથી આવતી. તેથી જ જયારે ગાંધીજીને પુછાયું કે તમે માંસાહારને ખરાબ માનો ખરા? ત્યારે તેમણે જવાબ આપ્યો કે “દરેકની ખોરાકની પસંદગી પોતપોતાની મરજી આધારિત છે, તેથી માંસ ખાનારને અમે ખરાબ નથી કહેતા, મુસ્લિમ માંસાહાર કરતો હોય તો ટીકાટિપ્પણ નથી કરતા. અરે! ખવડાવવું પડે તો એમાં પણ કોઈ વાંધો નથી.” કારણ તેમની જીવહિંસા માનવ સુધી જ સીમિત
પરંતુ આપણે સૃષ્ટિમાં માનવતરીકે જન્મ્યા છીએ, તેથી આપણાં લાભ-નુકસાન માણસજાત સાથે જ સંકળાયેલાં છે; માટે સમષ્ટિગત લાભ મેળવવા માણસજાત સાથે જ સારું વર્તન કરવું, અને પશુઓ માટે જુદો અભિગમ રાખવો તે યોગ્ય નથી. પશુને પણ મારોતો રાડ પાડે છે ને પંપાળીએ તો ગેલમાં આવી જાય છે. સુખદુઃખની લાગણી તેઓ પણ સ્પષ્ટ વ્યક્ત કરી શકે છે. અત્યારે મેનકા ગાંધી પ્રાણીદયામાં ઘણો ભોગ આપે છે, તેમની સલામતી-રક્ષા માટે ઘણી મહેનત કરે છે, છતાં તેની દયા પણ જીવદયા સુધી નથી આવતી.
માનવ વિકસિત છે તેથી તેને જ જીવવાનો અધિકાર છે અને બીજા નાના નબળા જીવોને જીવવાનો અધિકાર નથી એવું ન મનાય. નબળા જીવો પ્રત્યે સવ્યવહાર ન કરો તો અવશ્ય પાપ લાગે. જેમ મોટા જીવોને મારવાથી પાપ છે, તેમ નાના જીવોને મારો તો પણ પાપ છે. તમને અમુક પ્રકારની હિંસામાં માફી જોઈએ છે, પરંતુ જે જીવ, જીવ તરીકે જન્મ્યો છે તેને કુદરતમાં જીવવાનો સ્વતંત્ર અધિકાર છે, તેથી તેના તરફનું ગેરવર્તન ચોક્કસ પાપ છે; પછી ભલે તે નાનો જીવ હોય કે મોટો જીવ હોય. લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”