Page Text
________________
work-સામાજિક કાર્ય અને religious work-ધાર્મિક કાર્ય જુદાં છે. તેમને ત્યાં ઘણું ભેળસેળ થઈ ગયું છે. ગાય સામાજિક ક્ષેત્રે ઉપયોગી છે, તેથી દાન આપવાનું ચાલુ થયું. પરંતુ આજીવિકા માટે ગાય આપો તો આજીવિકાનું દાન થયું, પણ તે પવિત્ર ગોદાન તરીકે ન અપાય. તેમનામાં કન્યાદાનને પણ પવિત્ર કહ્યું છે, પુણ્યનું કામ ગણ્યું છે. તેઓએ તો સંતતિને પણ સદ્ગતિનું કારણ માન્યું છે. તેઓ માને છે કે જેને સંતાન નથી તેઓ મરીને દુર્ગતિમાં જાય છે, સદ્ગતિ પામવા સંતાન હોવું જોઈએ. આમ, અર્થપત્તિથી તેમણે અબ્રહ્મને સમર્થન આપ્યું કહેવાય. પ્રજોત્પત્તિને પણ ધર્મનું કામ કહ્યું. આ બધાં દાન જૈનઅનુકંપામાં આવે નહીં. જૈનશાસ્ત્ર પ્રમાણે ધર્મબુદ્ધિથી કન્યાદાન પાપ છે. કારણ, સંસાર માંડવો તે જ પાપ છે. અબ્રહ્મ પાપ છે, તેથી તેનાં સાધનો ઊભાં કરી આપવાં તે પણ પાપ છે.
જૈનઅનુકંપામાં કૂતરાને રોટલા નાખવા, ગાયને ઘાસ નાખવું, પંખીને ચણ નાંખવું વગેરે. આવે. પાંજરાપોળ તથા અન્નક્ષેત્ર વગેરે બધાં જ તેમાં આવે. અનુકંપાના પેટભેદ તરીકે હજાર ભેદ છે, પણ આપણે સંક્ષેપમાં પાંચ ભેદ કર્યા છે. આ પાંચ ભેદને પણ જૈન, અન્ય ધર્મવાળા લોકો કરતાં જુદી રીતે આચરશે. કારણ કે અનુકંપા માટે જૈનોનો અભિગમ અત્યંત જુદો છે. ' જૈનધર્મની જીવમાત્રવ્યાપી અનુકંપામાં રહેલી સૂક્ષ્મ વિચારણા :
જૈનધર્મ તો જગતના દુઃખી જીવમાત્રની અનુકંપાને વિચારનારો છે. તેથી ક્ષુદ્ર જીવજંતુઓ કે અલ્પવિકસિત એકેન્દ્રિયો આદિ જીવોની પણ અનુકંપાના (જયણાના) ઉપાયો સૂચવે છે. અરે ! સુપાત્રની ભક્તિ કરતાં થતી નબળા જીવોની હિંસામાં પણ ધર્માત્માને અનુકંપાનો અખંડ ભાવ જાળવવાનો દર્શાવે છે. દા.ત. ઉત્તમમાં ઉત્તમ ભાવથી શ્રાવક પરમાત્માની દ્રવ્યપૂજા કરે ત્યારે પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિના જીવોની જે હિંસા થાય છે, પ્રતિમા કે મંદિર બનાવતાં પૃથ્વીકાયના જીવોની, પ્રક્ષાલ આદિ કરતાં અષ્કાયના જીવોની, દીવો વગેરે કરતાં અગ્નિકાયના જીવોની, પંખો કે ચામર ઢાળતાં વાયુકાયના જીવોની અને ફૂલ વગેરે ચડાવતાં વનસ્પતિકાયના જીવોની અસંખ્ય અસંખ્ય સંખ્યામાં હિંસા થાય છે, આ જીવો પર, પણ અનુકંપાના પરિણામ જાગ્રત રાખીને શ્રાવકે પ્રભુભક્તિ કરવાની છે. તેથી શાસ્ત્રમાં વિધિ છે કે જિનાજ્ઞા પ્રમાણે ભવ્યતાપૂર્વક દ્રવ્યપૂજા કરીને ધર્માત્મા શ્રાવક મનમાં વિચારે કે, “આ પરમતત્ત્વની આકર્ષક અંગરચના કે ઉત્તમ વિધિપૂર્વકની
૨
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
| SR No. | 005875 |
| Book Title | Lokottar Dandharm Anukampa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yugbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 290 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |