________________
મંદિરની મર્યાદા તથા શિસ્ત પાળતો હોય અને ભક્તિથી દર્શન કરવા આવે તો વાંધો નથી, પણ તેવા બહુ ઓછા હોય છે. મેલાં અશુદ્ધ કપડાં હોય, ગમે ત્યાં અડકે, ભગવાનને પણ ઊંધાચત્તા કરે, મન થાય તો ફોટાઓ પાડે, પૂજારીને બે પાંચની નોટ પકડાવી દે, પછી ગમે તે કરે પણ રોકટોક નહીં. ઘણી વખત મંદિરની અંદરથી સિગારેટનાં ઠૂંઠાં પણ મળી આવે. ધર્મસ્થાનકમાં ધર્મની મર્યાદાઓને તોડે તે તો ન જ ચાલે, આવવા માત્રથી ભાવ થઈ જાય તેવું મનાય નહીં. | તીર્થ તો આપણને વારસામાં મળેલી અદ્ભુત મૂડી છે. આટલું પવિત્ર વાતાવરણ બીજે ક્યાંય મળે નહીં. હજારો વર્ષોથી પવિત્ર આત્માઓથી આ ભૂમિ સેવાઈ હોય છે. અત્યંત પવિત્ર આરાધનાનાં શુભ પરમાણુઓથી વાસિત થયેલી ભૂમિમાંથી આપણે કંઈક પામવાનું છે. માટે આવી આપણી પવિત્ર તીર્થભૂમિઓમાં ક્યાંયે વિકૃતિ ન આવે તે ચોક્કસ જોવું પડે. તેમને ભક્તિનું સ્થાન લાગતું હોય તો ભલે આવે, પણ નીતિનિયમો સચવાવા જ જોઈએ; ફક્ત ઇંદ્રિયોના આનંદ-મોજમજા માટે ન જવાય. અને આ નિયંત્રણ અવશ્ય જળવાવું જોઈએ, ન જળવાય તો તેમને આવવા દેવાય નહિ. વૈદિકધર્મમાં ગણાયેલાં અનુકંપાનાં ઘણાં ધર્મકાર્યો જૈનઅનુકંપાના ક્ષેત્રમાં આવતાં નથી :
: : : . સભા - ભૂદાન-ગોદાન એ આશ્રયદાન કે આજીવિકાદાનમાં ન ગણાય?
સાહેબજી - વૈદિક ધર્મમાં ગાય, ભૂમિને પવિત્ર માન્યાં છે. તેમના ધર્મનું માળખું આપણા કરતાં જુદું છે. તેઓ ગાયને ઈશ્વરનો અંશ માને છે. તેમને ત્યાં શંકરાચાર્ય જગદગુરુના સ્થાને છે, છતાં પણ ગાયને પગે લાગે છે. ગાય પવિત્રપુજય છે ને અનેક દેવતાઓનો તેમાં વાસ છે, તેવી તેઓની બુદ્ધિ છે. પરંતુ આ જૈનસિદ્ધાંતને સંમત નથી. અપૂજયમાં પૂજ્યબુદ્ધિ મિથ્યાત્વ છે. ગુણયુક્તમાં જ પૂજ્યબુદ્ધિ હોવી જોઈએ. ગાયમાં સંતો કરતાં વધારે ઊંચા ગુણો નથી. તે તો પામર પશુ છે, બિચારી રખડી-રખડીને પેટ ભરે છે. તેઓ એમ માને છે કે ગાયના પૂંછડામાં ૩૩ કરોડ દેવતાઓનો વાસ છે. પરંતુ તેના પૂંછડા પર તો બગાઇઓ ફરતી હોય છે, કિટમય.અશુચિ આદિને તે ખાતી હોય છે. તેથી એને પૂજ્ય માનીને ચલાય જ નહીં. વૈદિક ધર્મમાં ધર્મનું સામાજિકરણ થયું છે, જ્યારે આપણા ધર્મમાં social,
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૭૧