Lokottar Dandharm Anukampa

SR No.: 005875
Original Sutra Author: N/A
Author: Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2003
Total Pages: 290
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 79

ભક્તિ કરીને દીન-દુઃખી માનવો અને પશુ-પંખીને પણ અન્નદાન કરીને ભોજન કરવું તેવી આર્યપરંપરા હતી. ગૃહસ્થને ભાણે બેસીને સીધા ઝાપટી લઇએ તેવી ભાવના ન જોઈએ. છતાં પણ જૈન ન હોય તો તેને અનુકંપાદાન કરતી વખતે અભક્ષ્ય, રાત્રિભોજન, વિદળ આદિનો વિચાર ન જ આવે; વળી, આ પ્રકારના દાનથી અધર્મ કે પાપની પરંપરાને પુષ્ટિ મળે છે, તેવો વિચાર પણ તેમને ફરતો નથી; જયારે જૈનને તો તેની અનુકંપામાં પણ આ ભક્ષ્યાભઢ્યની દષ્ટિ ભળેલી જ હોય છે. તેવી જ રીતે વસ્ત્ર, ઔષધવગેરેના દાનમાં પણ ભેદ પડશે. વૈદિક પરંપરામાં ભૂદાન, ગોદાન, કન્યાદાન, તળાવો ખોદાવવા, બગીચા બંધાવવા આદિ પણ અનુકંપાદાનનાં કાર્યો છે. જયારે જૈન હશે તો આ બધાં દાનોમાં ઘણો જ વિવેક કરશે. સ્વયં જેવું જીવન હોય તેની ગુણવત્તાને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ અને ભાવમાં ફરક પડશે. ઇતર ધર્મમાં કન્યાદાનને મોટું દાન કર્યું છે. તેઓ કન્યાદાન પછિળ લાખો રૂપિયા ખરચે છે અને તેને ઉત્તમ કાર્ય માને છે. પરંતુ કન્યાદાન, ભૂદાન, ગોદાન વગેરેને અનુકંપા તરીકે આપણે ત્યાં સ્થાન નથી. *
જે જીવો ધર્મહીન છે અને પાપના ઉદયથી દુઃખી છે, તેની પણ દયા કારણથી કરવાની છે, કે તમે મોજમજા ફરતા હો અને આવા દુઃખીને કાંઈ ન આપો તે તમારાં હૃદય કઠોર-નિષ્ફર થઈ જશે. તેથી તેઓને ખાવાપીવાની પ્રાથમિક જરૂરિયાત પૂરતી મદદ કરવાની છે. ધર્માત્મા માટે આટલું ઔચિત્ય છે, બાકી પાપમય જીવન જીવનારાને મોજમજાનાં સાધનો વસાવી આપવાની જવાબદારી નથી રહેતી.
સભા - પાલિતાણાની જાત્રા કરવી હોય તો તેઓને કરાવાય?
સાહેબજી :- ભક્તિથી જાત્રા કરવા માગતા હોય તો કરાવાય, પણ હરવાફરવાના સ્થાન તરીકે પર્યટનરૂપે ન કરાવાય. હાલમાં ટુરિસ્ટો પ્રાચીન કલાકૃતિ કે સારાં સારાં દેરાસરો વગેરેને જોવા માટે કુતૂહલથી આવે છે. આ લોકો દેરાસરમાં પાંચ મિનિટ પણ ન બેસે, પરંતુ કોતરણી જોવા કલાકો કાઢે.
સભા - સારો ભાવ આવી જાય તો?
સાહેબજીઃ- કોઈને આવી જાય એવું બને, પણ એકંદરે નુકસાન છે. કારણકે બહારથી આવેલા મંદિરની મર્યાદા ન જ પાળે. તેમને મને તો ભગવાન રમકડા જ લાગે, કલાકૃતિની દષ્ટિએ સ્થાપના છે એમ જ માને. પરંતુ તેને અધ્યાત્મના દૃષ્ટિકોણથી પરમાત્માની સાથે અનુસંધાન કરવાનું સ્થાન તો ન જ માને.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”