________________
કેટલાંય ઘોર પાપો સેવાય છે. તેમની સમાજવ્યવસ્થાના પાયામાં જ માનવજાતને આવશ્યક કૌટુંબિક લાગણીઓનો અભાવ છે. તે પ્રજા અમુક સ્તરની નીતિ પાળે છે, પરંતુ એકંદરે ગુણવત્તાની દષ્ટિએ પ્રજાનું ધોરણ ઘણું નીચું છે. ભગવાન પણ જો. રાગ-દ્વેષથી માનવ-માનવ વચ્ચે ભેદ કરે તો તેમને પણ પાપ બંધાય. પરંતુ મનુષ્યજાતિમાં આર્ય-અનાર્યનો ભેદ અનાદિથી કાયમ ખાતે ચાલ્યો આવે છે. બંનેનો સંસ્કાર-વારસો અત્યારે પણ પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. આમ, આર્ય કરતાં અનાર્યના આચારવિચારો જો હલકા હોય તો બંનેના દાનમાં પણ તફાવત આવશે જ. તેમનું દાન ઊતરતી કક્ષાનું જ રહેવાનું, કારણ તેમના આચાર-વિચાર હલકા છે.
આર્યદેશના અન્નદાનમાં જે રિવાજો છે તેમાં અહિંસકતા, સાત્ત્વિકતા ઘણી જ છે, જયારે અનાર્યદેશના આહાર-પાણીમાં હિંસા અને તામસિકતા ઘણી છે, ને ભૂખ્યાને અન્નદાનમાં પણ તેવી જ વસ્તુઓ આપશે; જેમાં ઘણા પ્રકારની હિંસા સમાયેલી છે. તેઓ કદાચ માનવ પ્રત્યે તો દયાબુદ્ધિથી જોશે, પણ પશુ પ્રત્યે તો ઘણા જ ક્રૂર હોય છે. તેઓને ત્યાં અભક્ષ્ય, અપેય, અખાદ્ય, વસ્તુઓ રોજિંદી વપરાતી હોય છે, તેથી તેમને તામસી ને વિકારી અન્નદાન જ હોય. પોતાના લેવલ પ્રમાણે તેઓ અન્નદાન આપે છે. દયાબુદ્ધિથી અન્નદાન કરે તો પણ અવિવેંકને કારણે તેમનું દાન હલકું ગણાશે. તે જ પ્રમાણે વસ્ત્ર-ઔષધ-આંજીવિકાદાનમાં પણ સમજવું. આમ અનાર્યોના અનુકંપાદાનમાં ભક્ષ્ય, અભક્ષ્ય, પેય, અપેયનો વિવેક નથી. થોડા શુભપરિણામો હોય પણ અશુભ પરિણામ વધારે છે, તેથી હલકું દાન ગણાશે.
સભા - ઓછું પુણ્ય બંધાય છે અને પાપ વધારે બંધાય છે, તો શું કામ દાન આપે?
સાહેબજી - દાન નહિ આપે તો પાપબંધથી અટકી જવાના નથી, માત્ર જે થોડું પુણ્ય બંધાય છે તે પણ નહીં બંધાય. દાન ન આપે તો પણ તેમના જીવનમાં હિંસક ભાવો ઘટી જતા નથી. અનાર્યદેશમાં જનમવાના કારણે સ્વાભાવિક પ્રાપ્ત થતી વૃત્તિઓનો પાપબંધ તો ચાલુ જ છે. હિંસા એમને ત્યાં પરંપરાથી ચાલી આવે છે. જેમાં શાકભાજી સમારવી તમને સ્વાભાવિક લાગે છે, તેમ તેઓ પણ પ્રાણીહિંસા આદિથી ટેવાઈ ગયા છે.
સભા - અનાર્યપ્રજાનો પૈસો અહીંયાં વાપરીએ તો? સાહેબજી:-અનાર્યપ્રજાનો ખુદનો કે અહીંથી ત્યાં ગયેલા જૈનો જે છે તેમનો ?
-
-
Y,
૬૮
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા