________________
જૈનશાસનમાં દાનનાં આઠ ક્ષેત્ર છે. તેમાં સાત ક્ષેત્ર સુપાત્રદાનનાં છે એક ક્ષેત્ર અનુકંપાદાનનું છે. અનુકંપાદાનનું ક્ષેત્ર વિશાળ છે ને તેમાં ઘણી પ્રવૃત્તિઓ આવી જાય છે, પણ જૈનઅનુકંપાદાનને ઊંડાણથી સમજવાનું છે. લૌકિક અનુકંપા જૈન માટે દોષપાત્ર બને છે; જે લોકોત્તર અનુકંપા છે, તે દોષપાત્ર નથી બનતી. તેથી જ તમારે અમુક અનુકંપા કરી શકાય ને અમુક વજર્ય ગણાય. તમારા માટે કયું અનુષ્ઠાન સત્કાર્ય કહેવાય ને કયું ન કહેવાય તે સમજવાનું રહેશે.
દા.ત. નોનવેજનું દાન જૈનથી ન જ કરાય. ઈશુ ખ્રિસ્તે જેમ ત્રણ માછલીનું દાન આપ્યું તેમ તમેન જ કરી શકો. અથવા જાળ અપાવીને ગાંધીજીએ માછીમારોને રોજીરોટી અપાવી તેવું કામ આપણે અનુકંપામાં ન જ ગણીએ. જૈન માટે દાનનાં પાઠ જ ક્ષેત્રો છે.
સભા:- પણ સાહેબજી, બધા સાધુભગવંતો જુદું જુદું કહે છે.
સાહેબજી:- બધા જુદું જુદું કહે એટલે કોઈની વાત મગજમાં ન જ બેસાડવી એવું નથી. ધર્મના ક્ષેત્રમાં પણ ઘણા જ મતભેદો છે, છતાં તમે મૂર્તિપૂજાને કેમ સ્વીકારી છે? કારણ કે મતભેદમાંથી પણ જે વાત સાચી લાગે તે પ્રામાણિકતાથી અપનાવો તો જ રાત્ય પામી શકાય. વળી સાધુઓ બધા એકી અવાજે બોલે તો જ અમે સ્વીકારીશું, તેવી તમારી અપેક્ષા ખોટી છે. માત્ર તટસ્થતાથી સાચા-ખોટાનો વિચાર કરીને જ મત પકડવાનો છે. અરે ! બાપદાદાથી ચાલતું આવ્યું છે એમ સમજીને જો જૈનમત પણ પકડશો તો પણ તમે મિથ્યાત્વી છો. આ આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વછે અને આ મિથ્યાત્વમાં કદી મોક્ષમાર્ગ કે સમકિતની ભૂમિકા નથી આવતી.
પ્રભુએ કહ્યું છે, મારો ધર્મ પણ મમતાથી ન પકડો. મારી વાત પણ તત્ત્વદષ્ટિથી સાચી લાગે તો જ સ્વીકારો. આત્મકલ્યાણ માટે જે સાચું, હિતકારી ને સારું હોય તે જ પકડજો . મારા બાપદાદાથી આ અમારા ગુરુ છે, અમારી કુળપરંપરાથી આ વાત ચાલી આવે છે, તેમ વિચારવાથી દષ્ટિરાગ આવશે.
sweepeeyeyeઈ
૫૮
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”