________________
ભાવહિંસાગ્રસ્ત એવા હૉસ્પીટલ અને શિક્ષણક્ષેત્રનું દાન એ આર્યઅનુકંપાદાનનું ક્ષેત્ર પણ નથી :
તપ, ત્યાગ, આરાધના કરનારા પણ આ ભાવહિંસાની એવી અનુમોદના કરે છે કે તેમની આરાધના પર પાણી ફેરવાઈ જાય. ટૂંકમાં હોસ્પિટલ અને આવા શિક્ષણક્ષેત્રનું દાન એ આર્યઅનુકંપાદાન નથી. જેને આ વાત જ નહિ બેસે તેને આ ગ્રંથની આગળની વાતો જરા પણ નહિ બેસે જૈનધર્મનો વિવેક અદ્વિતીય છે. તમારે તીર્થકરકથિત ધર્મ સમજવાનો છે. આ શાસનમાં તો નાનામાં નાના કંથવા જેવા જીવની પણ હિતચિંતા કરવાની છે. અહીં સ્કૂલ બુદ્ધિથી વિચારો તો ન ચાલે. શાસ્ત્રીય ઉપદેશમાં એવી કેટલીયે વાતો આવે છે કે જે અત્યારે સમાજને નથી ગમતી, પણ અમને હિતકારી લાગે છે ને સાચી છે તેથી અમે કહીશું જ.
અત્યારે સમાજમાં જે ભ્રષ્ટાચાર ખદબદે છે તે ૧૦૦ વર્ષ પહેલાં નહોતો. ૧૦૦ વર્ષ પહેલાં પણ આ દેશમાં ધર્મવ્યવસ્થા હતી, ધર્મગુરુ હતા અને અત્યારે પણ છે. પણ અત્યારે આમજનતામાં આટલી નાસ્તિકતા કેમ પ્રવર્તે છે? તમારે બધી સમીક્ષા ઉપરછલ્લી જોઈએ છે, પણ આ આખા સમાજનું આમૂલ વિપુલ પરિવર્તન ક્યાંથી આવ્યું? કેળવણી દ્વારા જ. કારણ, તેના દ્વારા જ વ્યક્તિના માનસનું ઘડતર થાય છે.
સભા:- તો.તો સાહેબ, અમે દાનમાં ખર્ચેલા રૂપિયા ખોટા થઈ ગયા?
સાહેબજી:-દાનરૂપે ખર્ચેલા હોય તો ખોટા જ કહેવાય. હવે ખોટી વસ્તુને જે તમે પ્રોત્સાહન આપ્યું તેનો પસ્તાવો કરવાનો.
સભા:- તો સાહેબ, પુણ્ય ખપી જાય ને?
સાહેબજી:-પુણ્ય બાંધ્યું હોય તો ખપે ને? હલકા દાનમાં ઓછું પુણ્ય બંધાય છે, પાપ વધારે બંધાય છે. અહીં અશુભ પરિણામનો પશ્ચાત્તાપ કરવાનો છે, જેથી પાપ ખપે.
સભા - વસ્તુપાળ તેજપાળે દાન આપી મસ્જિદો કેમ બંધાવેલી?
સાહેબજી:- તેમણે મસ્જિદ બંધાવી તેમાં તેમનો જાહેર ક્ષેત્રનો મહત્ત્વનો હોદો અને ત્યારના અપવાદિક સંયોગો કારણ હતા. તેમનું દૃષ્ટાંત તમારાથી રાજમાર્ગે ન લેવાય.'
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
પ૦