________________
યુગલિકોનાં દેહ અને આયુષ્ય કર્મભૂમિના દેહ અને આયુષ્ય કરતાં ઘણાં મોટાં હોય છે. એક સામાન્ય દેવતા પણ કેટલી હદ સુધી બીજાના કર્મવિપાકમાં ફેરફાર કરી શકે છે, તેનો આ એક નમૂનો છે.
સભાઃ- આયુષ્ય ઓછું થાય ?
સાહેબજી:- આયુષ્ય ઓછું થાય પણ વધે નહીં. શાસ્ત્રમાં અકાળે મૃત્યુ માન્યું છે. પરંતુ અહીંયાં તો નિરુપક્રમ હતું તો પણ ઘટાડ્યું, તે આશ્ચર્ય છે. સોપક્રમ આયુષ્ય ૯૦ વર્ષનું હોય તો પણ નિમિત્ત આપો તો તૂટતાં વાર ન લાગે.
તેને જો આ યુગલિકને સીધું દુઃખ જ આપવું હોત તો રાઈ રાઈ જેટલા ટુકડા કરી નાખત, હંટરે હંટરે પણ ફટકારી શકત, પણ તેણે એવું ન કરતાં ઊલટું કર્યું. તેને રાજય આપ્યું, સત્તાધીશ-સમ્રાટ બનાવ્યા, સંપત્તિ-ઐશ્વર્ય બધું જ આપ્યું. આ આપ્યા પછી પણ જો તેમની પ્રકૃતિ સજ્જન હોય તો પુણ્ય જ બાંધે, તેથી તે અટકાવવા દેવતાએ વાતાવરણ જ એવું ગોઠવ્યું કે પ્રકૃતિથી તેઓ દુષ્ટ, વ્યસની, માંસાહારી અને દુરાચારી બને; મતલબ કે તેઓની બુદ્ધિ ફેરવી નાંખી. મનમાં ગાઢ પાપરુચિ પેદા કરી. આ જ ભાવહિંસા છે.
સભા - પણ સાહેબજી ! આટલું પુણ્ય હોય તો પણ આવું થાય?
સાહેબજી:-દેવતા ઘણું ફેરવી શકે છે. જોકે આ અચ્છેરું છે. છતાં જૈનકર્મવાદ બતાવે છે કે કર્મ, પુરુષાર્થથી પરિવર્તન પામી શકે છે. કર્મ જેવું બાંધ્યું હોય તેવું જ ૧૦૮% ભોગવવું પડે, તેવો જ વિપાક આવે, એવું એકાંતે નથી. તમારું પુણ્ય પ્રબળ હોય તો ઇન્દ્ર પણ વાળ વાંકો ન કરી શકે. અહીં પ્રબળ એટલે નિકાચિત સમજવાનું. પરંતું પુણ્ય પ્રબળ ન હોય તો સામાન્ય માણસ પણ હેરાન કરી જાય. આપણા પુણ્ય-પાપના ઉદયમાં બીજી વ્યક્તિ માત્ર નિમિત્ત બની શકે છે, પરંતુ તમારું પુણ્ય તમારે ભોગવવાનું છે અને તમારું પાપ પણ તમારે જ ભોગવવાનું છે. તમારું બાંધેલું તમારે ભોગવવાનું, તમારે જ ખપાવવાનું; ને મારું બાંધેલું મારે જ ભોગવવાનું કે મારે જ ખપાવવાનું. છતાં બીજાને અશુભ કર્મ બંધાવવામાં આપણે નિમિત્ત બની શકીએ છીએ, અને તમને અશુભ કર્મો બંધાવવામાં બીજો નિમિત્ત બની શકે છે. અહીં દેવતા પુણ્યશાળી એવા યુગલિકને પ્રબળ પાપ બંધાવવાના નિમિત્તરૂપ સામગ્રીઓ ઊભી કરે છે. બાકી પાપ તો આ રાજા-રાણી બનેલા યુગલિકના જીવોએ સ્વયં અશુભ ભાવો કરીને બાંધ્યું છે. તમે નિમિત્તને સમજો
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૪૦