________________
સભા:- રાણી પ્રત્યે પણ દ્વેષ ખરો? શા કારણે?
સાહેબજી :- સંસારનું આ વિકૃત સ્વરૂપ જ છે. જે પાત્ર પર તીવ્ર રાગ હોય તેનું અપેક્ષાથી વિરુદ્ધ વર્તન થાય તો તે જ રાગ તીવ્ર ષમાં પરિણમે. તેથી રાજાએ વનમાલાનું અપહરણ કર્યું, તે પહેલાં વીરકને વનમાલા પર રાગ હતો, પરંતુ રાજમહેલમાં રાજા સાથે આસક્ત થઈને પ્રસન્નતાથી રહેવા લાગી તેથી પોતાના રાગનું પાત્ર પરાયું બનવાથી વેષ પ્રગટ્યો છે.
હવે સાજો થયેલો વીરક જીવનમાં એકલો પડી જવાથી વિચારે છે કે મારું સર્વસ્વ તો ગયું. હવે જીવનમાં સાર નથી એમ દુઃખગર્ભિત વૈરાગ્યથી તાપસ થયો, અને તપ-ત્યાગ-સંયમ પાળીને દેવલોકમાં ગયો. ત્યાં જન્મતાં જ ઉપયોગ મૂક્યો કે હું ક્યાંથી આવ્યો છું? પૂર્વભવ જોતાં વિચારે છે કે મારા દુશ્મનો ક્યાં છે? રાજારાણી તો શુભભાવમાં મર્યા હતાં, એથી યુગલિક બન્યાં છે. આ બંનેને સુંદર ભોગભૂમિમાં પતિ-પત્ની થઈને આનંદપ્રમોદ કરતાં જોઈને તે મનથી બહુ દુઃખી થાય છે. તમારો આ કર્મભૂમિનો મનુષ્યભવ તો પૂરેપૂરી હાડમારીવાળો છે. અરે ! શ્રીમંતનો છોકરો પણ શાંતિથી ન ભોગવી શકે. આજકાલ છોકરા ૨ વર્ષના થાય ત્યારથી ભણવાની હાડમારી, પછી કમાવાની, પછી ઘર માંડવાની, અનેક જવાબદારીઓ છે ! જ્યારે ત્યાં અકર્મભૂમિમાં તો ભણવા, ગણવા, કમાવાની કશી જ જવાબદારી નહીં, કોઈ હાડમારી નહીં. દેશકાળ ને શરીરબળ જ એવાં અનુકૂળ હોય કે જીવનમાં માત્ર મોજમજા જ હોય, છતાં મરીને ત્યાંથી દેવલોકમાં જ જાય. યુગલિકો તમારી માફક કોઈ ધર્મારાધના ન કરે; દર્શન, પૂજા, પ્રતિક્રમણ કંઈ ન કરે. વળી જીવનભર સંસારના પાંચ ઇંદ્રિયના ભોગ ભોગવે છે, છતાં કપાયો મંદ હોવાના કારણે નિયમો દેવલોકમાં જ જાય.
સભા તેમને કર્મબંધ ઓછો થાય?
સાહેબજી :- હા, કષાયોની અલ્પતાને કારણે કર્મબંધ ઓછા થાય. ધર્મ આરાધના કરો તો જ પુણ્ય બંધાય એવું એકાંતે નથી, બીજા શુભ પરિણામ દ્વારા પણ ઘણું પુણ્ય બાંધી શકાય છે. તેમના કષાયો તમારા કષાયો કરતાં હજારો ગણા મંદ હોય છે. અત્યારે કુટુંબમાં તમારે એકબીજાને ગમે તેટલા લાગણીના સંબંધ હશે, પણ જીવનમાં ક્યારે પણ મનદુ:ખ નથી થયું એવું ન જ કહી શકો.
સભા :- અસંભવ છે.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૪૫