________________
આસ્તિકો કે આર્યદેશના અન્યધર્મીઓ જેવી માનવતાની પ્રવૃત્તિ કરે તેવી માનવતાની પ્રવૃત્તિઓ જૈનો કરે તો યોગ્ય ન ગણાય. જૈનોએ તો જૈનશાસ્ત્રોથી માન્ય માનવતાની પ્રવૃત્તિઓ અનુકંપાદાન તરીકે કરવી જોઈએ, અને તે સમજાવવા અમારે આ બધું વિશ્લેષણ ઉપદેશમાં કરવું પડે. પરંતુ અત્યારે જૈનોમાં પણ જમાનાવાદની અનેક અસરો છે. તેથી જ તમને માનસિક સંઘર્ષ થાય છે. તમારા મનમાં અત્યારે શ્રેષ્ઠ માનવતાનાં કામ બે જ છે. (૧) આરોગ્યક્ષેત્ર અને (૨) શિક્ષણ ક્ષેત્ર. આ બંને ક્ષેત્રને આ કાળમાં ઉત્તમોત્તમ કામ તરીકે બિરદાવ્યાં છે. આ બંનેની અનિવાર્ય જરૂરિયાત છે અને એમાં જ સમાજનો ઉત્કર્ષ સમાયો છે, આવું તમારા મગજમાં 'ઠસાવી દેવામાં આવ્યું છે. તેથી તેની વિરુદ્ધની વાતો કરીએ ત્યારે અમે તમારે મન કેવા લાગીએ? "
સભા -Orthodox-જૂના વિચારના લાગો.
સાહેબજી :- Orthodox-જૂનવાણી લાગવામાં કોઈ જ વાંધો નથી. અમે તો ચોક્કસ Orthodox-જૂનવાણી છીએ. તીર્થંકર પરમાત્માએ સ્થાપેલી માર્ગાનુસારી આર્ય સંસ્કૃતિને માનનારા ચોક્કસપણે છીએ છતાં open mind-ખુલ્લા મનવાળા છીએ. જૂનું જો ખરાબ હોય તો છોડવા તૈયાર છીએ, અને નવું પણ જો સારું હોય તો સ્વીકારવા તૈયાર છીએ. વળી અમે જે આધુનિક વ્યવસ્થાઓની વિરુદ્ધ બોલીએ તે તમને સમજ ન પડે તો જવાબ આપવા તૈયાર છીએ. ખૂબ વિચારપૂર્વક બોલીએ છીએ, અમારે જિંદગીભર જૂઠું ન બોલવું તેવાં પચ્ચખાણ છે, માટે અમારાથી એક પણ વસ્તુ ખોટી ન બોલાઈ જાય તેની અત્યંત તકેદારી રાખીએ છીએ. પણ સાચુંખોટું જે સ્પષ્ટપણે લાગે તે કહેવાની અમારી જવાબદારી છે. સમાજને સારું હિતચિંતન આપવું તે ધર્મગુરુ તરીકે અમારી ફરજ છે, પછી ભલે રાજકીય, સામાજિક કે ધાર્મિક ક્ષેત્ર હોય. અમે સીધો સંસારનો ઉપદેશ ન આપીએ, પણ સંસારની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિમાં હિત-અહિત ચોક્કસ કહી શકીએ. એ અમારો અધિકાર તમે છીનવી શકો તેમ નથી, અને તમારી પાસે માત્ર અપેક્ષા એટલી જ રાખું છું કે જિજ્ઞાસાથી બધું પૂછજો, પણ મનમાં ગોટાળા રાખીને બહાર જઈને ન બોલતા. પ્રભુની વાણી અને ઉપદેશક માટે ગમે તેમ બોલશો તો ઘોર પાપ લાગશે, વળી ગમે તેમ બોલવાથી બીજાને પણ બુદ્ધિભેદ થાય. તમે એમ પણ કહેશો કે “સાહેબજી ! તમે આવું કહો છો ને બીજા સાધુઓ જુદું કહે છે, તો અમારે સાચું શું માનવું?” અમારી એવી અપેક્ષા નથી કે અમારી જ વાત as per granted-સમજયા વિના
૪૨
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”