________________
અધ્યાત્મની દૃષ્ટિએ ભગવાને આખા સંસારને હેય કહ્યો છે; પરંતુ માર્ગાનુસારિતાની દૃષ્ટિએ પણ જે દોષ ગણાય તેવી પ્રવૃત્તિનાં તમે વખાણ-અનુમોદના કરો તો ઘોર પાપ બંધાય. કદાચ તમે આ નથી જાણતા તેટલા માત્રથી તમે આ પાપમાંથી છટકી નથી શકતા. અત્યારે તમે પાંચમા આરામાં કલિકાળરૂપ હૂડા અવસર્પિણીમાં જન્મ્યા છો, આ ૨૦મી સદીમાં યાંત્રિક વિકાસ ઘણો છે, પણ સાથે પ્રજાનું અધઃપતન પણ ઘણું છે. તેથી ગમે તેમ વિચાર્યા વિના અનુમોદના કરો તો ફસાયા વગર રહો નહીં. જો અક્કલ અને વિવેક ન હોય તો પાપ બાંધવા માટે મેદાન મોકળું પડ્યું છે.
આજના વિજ્ઞાનના વિકાસની જો તમે અનુમોદના કરો તો હિંસા આદિ અનેક દોષોનાં પાપ આવીને તમારા માથે પડશે. દા.ત. અત્યારે એક research centre-સંશોધન કેન્દ્ર ખોલાયું હોય ત્યારે ઉદ્ઘાટનરૂપે મોટા સમારંભ થાય. મોટી વ્યક્તિઓની હાજરી હોય અને શ્રીમંતો તેમાં મોટાં દાન જાહેર કરે. વળી ભાષણમાં પણ તેની સારી બાજુ જ બતાવે, કે આ centre-કેન્દ્ર દ્વારા કેન્સરની દવા શોધાશે, જેથી અનેક રોગગ્રસ્ત લોકોનાં દુઃખ-દર્દ દૂર થશે. ત્યારે તમને સાંભળીને પણ એમ થાય કે આ તો માનવતાનું મહાન કામ છે, જેથી અનુમોદના કરો. પણ તમને ખબર નથી હોતી કે તેની આ પ્રવૃત્તિ સાથે કેવાં હિંસક કામો સંકળાયેલાં છે. કારણ કે તે પાસું સમાજ સમક્ષ મૂકવામાં આવતું.જ નથી. તેથી એક તરફી પ્રચારને લીધે તેની સારી બાજુજોઈ તમે અનુમોદના કરવા લાગી જાઓ. લોકમાં આવાં કામ કરનારને મોટા મોટા એવોર્ડ મળે છે. રોગ ઉપર દવા શોધો તો દુનિયામાં નામના અને પ્રાઇઝ બંને મળે છે. પણ તેણે દવા શોધવા કેવી કેવી પ્રવૃત્તિઓ કરી તે જોવાની લોકોને ફુરસદ નથી. માત્ર બહારના માહોલથી અંજાઈને અનુમોદના કરો તો ઘણાં પાપ લાગે. કોઈ પણ પ્રવૃત્તિનું મૂળભૂત સ્વરૂપ સમજ્યા વગર અનુમોદના થાય નહીં. સભા ઃ- ત્યારે અમે મૌન રહીએ તો ?
સાહેબજી :- મૌન રહો તો સારું, તેથી જ આ કહીએ છીએ.
અમારી આ બધી વાતો તમારા વિચારોથી વિરુદ્ધની વાતો છે. તમને મનમાં થશે કે સીધા સાદા ધર્મનો ઉપદેશ આપો. શું કરવા આવી પંચાતમાં પડો છો ? પરંતુ અનુકંપાદાનમાં આવતી માનવતાની પ્રવૃત્તિમાં વર્ગીકરણ કરવું પડે. માનવતાની પ્રવૃત્તિ આ દુનિયામાં અનેક લોકો કરે છે, પરંતુ નાસ્તિકો અથવા અનાર્ય દેશના
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૪૧