________________
સાહેબજી:-કોઈ પણ વસ્તુમાં ખરાબ સાથે થોડું સારું પણ છે. જેમ કે ટી.વી., અરે, હોટેલો કે બારમાંથી પણ સારી વસ્તુ જાણવા મળતી હોય છે. પરંતુ તેટલામાત્રથી ત્યાં જવાની પ્રવૃત્તિને સમર્થન ન અપાય. નિશ્ચયનય માને છે કે મૂળથી કોઈ વસ્તુ ખરાબ નથી કે સારી નથી; પણ તમે તેને કેવા દષ્ટિકોણથી ગ્રહણ કરો છો તે પર સારા-નરસાનો આધાર છે. પરંતુ અત્યારે નિશ્ચયનય એકલો લેવાનો નથી. તેથી જેમાં પ્લસ પોઇન્ટ વધારે અને માઈનસ પોઈન્ટસ ઓછા હોય તેવું વ્યવહારના આધારિત સારું સ્વીકારવાનું છે. . ઘણીવાર વેશ્યાના જીવનમાં પણ સદ્ગુણો જોવા મળે છે, છતાં એમ ન કહેવાય કે તેની પાસેથી સારું મળતું હોય તો ત્યાં જવામાં વાંધો નહીં. ધર્મસ્થાનકમાં આવીને પણ કોઈ વ્યક્તિ બગડી શકે છે, દુષ્ટ ભાવના કરી શકે છે, પણ તેથી ધર્મસ્થાનકોને ખરાબ ન કહેવાય. બન્ને પાસાંથી એકંદરે લાભાલાભનો વિચાર કરવો પડે. સારાખોટાનું શાસ્ત્રની રીતે તમે આ સિવાય બીજું મૂલ્યાંકન કરી આપો તો હું જાહેરમાં તે સ્વીકારવા તૈયાર છું,
નાસ્તિક બોલે તેમાં સારું ન જ હોય તેવું નથી. જૈનશાસનમાં સ્વાદ્વાદ, અનેકાંતવાદ હોવાથી નાસ્તિકની વાતમાં બધું ખરાબ જ છે એવું અમારું વિધાન નથી. પણ તેટલામાત્રથી નાસ્તિકવાદ સારો એમ ન જ કહેવાય. જેમાં ખરાબ વિધારે હોય અને સારાપણું ઓછું હોય તેવી વસ્તુના ગુણ ગવાય નહીં. તેથી જ વેશ્યાના ગુણ ગવાય નહીં. આ બધી વસ્તુની ગેરસમજનું મૂળ એ છે કે આધુનિક શિક્ષણની ભારે વિકૃતિઓની તમને ખબર જ નથી. તેના સેંકડો પાસાં છે. આ શિક્ષણની પણ થોડી ઘણી વાતો તમને ને અમને કદાચ ફાયદાકારક હશે, છતાં તેની પ્રશંસા તો ન જ કરાય, તેને મહત્ત્વ તો ન જ અપાય; કેમ કે તેની વિકૃતિ બધાને તાણી જાય એવી છે.
સભા - ભગવાન મહાવીરે કહ્યું છે કે કૃતઘ્ન ન બનવું, કૃતઘ્નતાનું પ્રાયશ્ચિત્ત પણ નથી. જેની પાસેથી મળ્યું હોય તેનો ઉપકાર માનવો જ.
સાહેબજી:- તમે જો આ કૃતજ્ઞતાગુણનો આવો અર્થ કરતા હો તો થાપ ખાઓ છો. પ્રભુ મહાવીરે ખુદ કહ્યું છે કે હું આ જે ધર્મ સ્થાપું છું, તે જ સમ્યગ્ધર્મ છે, જયારે બીજા બધા ધર્મો મિથ્યાધર્મ છે. અર્થાત્ ખુદ પ્રભુએ પણ મિથ્યામતોને મિથ્યા કહીને નિંદા કરી છે. અન્ય ધર્મોમાં કોઈ જ સારી વાતો નથી અને દુનિયાની બધી જ સારી
૩૬
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”