________________
પાપ બાંધો છો. ખરાબને ખરાબ જ માની તેની અનુમોદના ન કરો અને તેમાં દાન ન આપો.
સભા પણ સાહેબ ! કોઈકે તો બદલવાની શરૂઆત કરવી પડશે ને?
સાહેબજી - એક ખુરશી પણ કૂદી શકો તેમ નથી, ને પાંચસો ખુરશી સાથે કૂદવી છે તે કેમ બને ? અત્યારે તો ફક્ત ખરાબને ખરાબ માનીને ચાલો, તેની પ્રશંસા ન કરો, અને કોઈ પ્રશંસા કરતું હોય તો તેને સમજાવીને અટકાવો; ઉપરાંત આ ક્ષેત્રમાં દાન આપવું બંધ કરી શકો છો. બાકી અત્યારે જો કોઈ પાણીદાર શ્રાવક હોય અને વર્તમાન શિક્ષણના પ્રવાહને બદલીને માર્ગાનુસારી ઢાંચો સ્થાપિત કરવાનું ભગીરથ કામ કરવા તૈયાર હોય, તો હું તેને શાબાશી સાથે મોકલવા તૈયાર છું. પણ શાસનના નામે સમર્પિત થઈને ભોગ આપે તેવા પાણીદાર શ્રાવકો જ ક્યાં છે? વાસ્તવમાં આ કામ થઈ શકતું હોય તો ધર્મની દૃષ્ટિએ અને ભારતીય સંસ્કૃતિની દૃષ્ટિએ પણ હિતકારી છે. * . .
અહીંયાં શ્રીસંઘમાં અમારી પાસે જે જિજ્ઞાસાથી આવતા હોય, તેમને સાચું શું અને ખોટું શું તે અમે સમજાવી શકીએ તેમ છીએ, પણ વક્રને તો કાંઈ કહી શકીએ તેમ નથી. આ કાળમાં જાહેર ક્ષેત્રમાં સાધુનું ઘણું devaluation-અવમૂલ્યન થયું છે. અત્યારે તો શંકરાચાર્ય બોલે તો પણ દેશમાં હાંસી ઉડાવાય છે, તેવી આર્યદેશમાં સાધુ-સંતોની સ્થિતિ છે. છતાં અમારી પાસે સમજવા આવનારા અલ્પસંખ્યક વર્ગને અમે અમારી શક્તિ મુજબ સમજાવી શકીએ.
સભા:- આપે જે શિક્ષણક્ષેત્રની વિકૃતિઓ બતાવી તેની સામે જે સારી વસ્તુઓ છે, જે જ્ઞાનને જાળવવા માટે છે, તેમાંથી અમારે સારું ગ્રહણ કરવું છે.
સ્કૂલ-કોલેજોમાં આત્મા-પરમાત્મા વિષયક ઊંધું સમજાવતા નથી. ઐતિહાસિક વસ્તુઓની અમને અસર થઈ નથી. છતાં તેમાં સારું છે તે તો ગ્રહણ કરવું જ જોઈએ ને? આપણો ધર્મ ગુણગ્રાહી છે.
દાનની વાતો કરો તો આશ્રમો, બોર્ડિંગો- પાવાગઢ, કડી વગેરેમાંથી ૩૮૦૦૦થી ૪૦૦૦૦ દેરાસરોને, અસંખ્ય ઉપાશ્રયોને જાળવનારો વર્ગ ઊભો થયો છે; તથા શકુંતલા, બાબુ પનાલાલ જેવી સ્કૂલોમાં પાયાના ધર્મનું શિક્ષણ મળ્યું છે, તેમાંથી ઘણાં રત્નો મળ્યાં છે. દેરાસરોનો વહીવટ આ લોકોમાંથી જેમના હાથમાં છે, તેઓ તેનો સારો વહીવટ કરે છે. આ બધી વાતોનું શું?
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૩૫