________________
ખરાબ? અને બંનેના જીવનમાં આવી પરિસ્થિતિ ઊભી કરનારી વ્યક્તિઓમાં કોણ વધારે ભયંકર
એવી જ રીતે (૧) એક માણસને પરાણે નિમિત્તો ઊભાં કરીને માંસાહારી બનાવી દો, તેથી તે માંસ ખાય, છતાં પણ મગજમાં તો એમ જ હોય કે આ પ્રવૃત્તિ મહાપાપ છે; જ્યારે (૨) બીજા માણસને મગજમાં એમ ઠસાવાયું હોય કે માંસ ખાવું ખરાબ કામ નથી, ખોરાક તો પોતપોતાની પસંદગીનો વિષય છે, જો બધા જ લોકો એકલું અનાજ જ ખાશે તો આખી દુનિયાને પૂરતું અનાજ મળશે જ ક્યાંથી? વળી જે દેશમાં અનાજ મળતું જ નથી ત્યાં માંસ ખાવામાં શું વાંધો? આવું બધું જેના મગજમાં ઠસાવવામાં આવે તે ભલે માંસ ખાતો ન હોય, પણ માંસ ખાવું તે ખરાબ નથી માનતો અને માંસ પ્રત્યે સૂગ પણ નથી, કે માંસાહારમાં અધર્મની બુદ્ધિ પણ નથી; તો આ બે વ્યક્તિઓમાંથી કોનું અધ:પતન વધારે ગણાય? અને અધઃપતન કરાવવામાં જવાબદાર બે જુદી જુદી વ્યક્તિઓમાં કોણ વધારે અધમ કૃત્ય કરનાર ગણાય?.
તટસ્થતાથી વિચારનારે કાન પકડીને કબૂલ કરવું પડે કે આમાં બીજા નંબરની વ્યક્તિનું જ વધારે અધ:પતન ગણાય અને તેની બુદ્ધિ બગાડનાર વ્યક્તિ જ વધારે ભયંકર ગણાય. બળજબરીથી પાપ કરાવનાર કરતાં પણ પાપમાં પાપની બુદ્ધિનો જ નાશ કરાવનાર વ્યક્તિ વધારે કાતિલ છે. આજનું શિક્ષણ આ કેટેગરીમાં આવે
સભા - ગાંધીજીએ માંસ ખાધું છે?
સાહેબજી:- તેમની ઓટોબાયોગ્રાફી (આત્મકથા) વાંચી જજો. વિલાયતમાં ભણ્યા પછી તેમના જીવનમાં ઘણાં કુકર્મો થયાં છે. આ તો આફ્રિકાના કડવા અનુભવ પછી ભારત આવીને તેમનામાં ઘણું પરિવર્તન આવ્યું હતું. તે પણ ભારતીય ધર્મગ્રંથોના પરિચયથી. છતાં માંસાહાર અંગે તેમની વિચારધારા તો જીવનભર ખોટી જ રહી હતી. આજનું શિક્ષણ તમારી બુદ્ધિને બદલે છે, પાપ કરાવે તેના કરતાં પાપને પાપ તરીકે માનવાની બુદ્ધિનો જ નાશ કરે છે.
પહેલાના જમાનામાં પણ ભણતર હતું જ. અમે પણ મૂળથી શિક્ષણના વિરોધી નથી જ, પણ શિક્ષણમાં રહેલી વિકૃતિના વિરોધી છીએ. ભણવું જ નહીં અને ભણવું તો ધર્મનું જ ભણવું અને સંસારમાં તમારે કશું જાણવું જ નહીં, એવું અમે નથી
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૩૩