________________
આપી રહેંસી નાખવાં તેવો તમને ઇજારો નથી મળ્યો. ગમે તેટલા જીવોના ભોગે પણ તમને સુખ-શાંતિ જોઈએ છે તે વાજબી નથી. મનુષ્યભવ નબળા જીવોના શોષણ માટે નથી મળ્યો.
અત્યારે હોસ્પિટલો અને શિક્ષણ, આ બે ક્ષેત્રમાં જૈનોના અબજો રૂપિયા જાય છે. આ બંને ક્ષેત્ર માનવતાની વ્યાખ્યામાં આવતાં જ નથી, પરંતુ અત્યારે આ બંને ક્ષેત્રને સમાજમાં ઉત્થાનના પાયા તરીકે બિરદાવવામાં આવે છે. હોસ્પિટલોમાં કેવા ભયંકર રોગોમાં સબડતા-કણસતા લોકો, લોહી નીતરતા ઘાયલો અને રોતા પેશન્ટો આવે છે ! તેઓને આ અનુકંપાદાન દ્વારા હસતા કરીને મોકલીએ, તો તેમાં ખોટું શું? પરંતુ માણસજાતને જિવાડવા માટે, તેની સુખ-શાંતિ માટે એક એક દવાની જે શોધ થાય છે તેની પાછળ લાખો પશુઓ પર ક્રૂર-ઘાતકી પ્રયોગો થતા હોય છે. આ રીતે માનવોને સાજા રાખવા અબોલ નિર્દોષ લાખો પશુને મારી નાખવામાં આવે તેને શું માનવતાનું કામ કરી શકીએ? તેને સત્કાર્ય ગણી શકાય? તમારે આવી માનવદયાને દયા કહેવી છે ? આપણા શાસ્ત્ર તો જીવમાત્રની દયા કહી છે.
સભા:- આપણા ધર્મ પ્રમાણે જ કરીએ ને?
સાહેબજી - ગાંધીજી કહેતા કે “માનવની શાંતિ માટે ગમે તેટલા બીજા જીવોને મારો તો પાપ નથી. દા.ત. અત્યારે ગંદકીના કારણે હજારો મચ્છર થાય છે, તો માનવની સગવડતા માટે તેમને મારી નાંખો; માખીઓ બહુ જ રોગચાળો ફેલાવે છે, તો તેમને પણ મારી નાંખો ઉંદરો ઘણો આર્થિક બગાડ કરે છે, તો તેમને પણ મારી નાંખો. આ બધાંમાં પાપ નથી પણ માનવની સેવા છે. કારણ, માણસને શાંતિ મળે છે.” તેમ તેઓ માનતા. પરંતુ જૈનધર્મ આવી હિંસાને કદી સત્કાર્ય ન કહે.
ભૂતકાળમાં માણસો માંદા નહોતા પડતા? તેમના પણ ઉપચાર થતા હતા. પ્રભુએ એમ નથી કહ્યું કે તમને રોગ આવે ત્યારે સબડી સબડીને મરી જાઓ. અમને પણ રોગ આવે ત્યારે સમાધિ ટકી રહે ત્યાં સુધી દવા ન કરીએ તો ચાલે, પણ સમાધિ ન ટકે તેમ હોય તો દવા કરવાની છે, છતાં જો ન કરીએ તો દોષ લાગે. અમને પણ જો આવી આજ્ઞા છે તો તમને ઉપચારનો નિષેધ ન હોય.
કોઈ માણસ માંદો થાય ત્યારે તેને રાહત મળે-શાંતિ થાય તેના માટે પ્રયત્ન કરવાનો જ છે, પણ પ્રયત્ન કેવો કરવાનો? એક જીવની શાંતિ માટે ૧૦૦ જીવની
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૨૩