________________
સાહેબજી :- તેમની ભક્તિ સમ્યગ્દષ્ટિની ભક્તિ છે, છતાં ભાવસાધુની જિનભક્તિની તોલે તો તેં ભક્તિ ન જ આવે. આમ પ્રત્યેક ધર્મના અનુષ્ઠાનની કક્ષા વિચારો. ધર્મ, ધર્મ જ કહેવાય, હલકો ધર્મ ખરાબ છે તેમ નથી, પણ હલકા ધર્મને ઊંચો માનો અને ઊંચા ધર્મને નીચો માનો તો તે ઘણી જ મોટી ગેરસમજ છે.
અનુકંપાદાન અને સુપાત્રદાનમાં મહત્તાની દૃષ્ટિએ સુપાત્રદાન ઊંચું હોવા છતાં અનુકંપાદાન ન કરવાનું નથી કહ્યું. શાસ્ત્રમાં તુલના કરતાં કહ્યું કે પ્રભુપૂજા વિધિપૂર્વક કરો, કે એક સામાયિક વિધિપૂર્વક કરો તો તેમાં સામાયિકનું ફળ ઊંચું છે; કારણ તેમાં વધારે ત્યાગ સમાયેલો છે, વિરતિના ઊંચા ગુણોનો વિકાસ છે. આ વાક્ય પકડીને એવો ઊંધો અર્થ નથી કરવાનો કે જ્યારે ટાઈમ મળે ત્યારે સામાયિક જ કરવું ને પૂજા ન કરવી. અવસરે જે કરવા લાયક ધર્મ છે તે અવસરે તે જ કરવો ઉચિત છે. એવી જ રીતે અનુકંપાદાન પણ અવસરે કરવા લાયક છે. તીર્થકરની આજ્ઞા પ્રમાણે કરો એ સર્વ ધર્મ જ છે, છતાં બંને ધર્મનું મૂલ્યાંકન સરખું ન કરાય. તમે પૂજાના અવસરે સામાયિક લઈને બેસો તે પણ દોષ છે અને સામાયિકના ટાઈમે પૂજા કરો તે પણ દોષ છે. પણ તેથી બંને અનુષ્ઠાનો પૂજા અને સામાયિક સરખાં ન ગણાય, ગુણવત્તા અને ફળની દષ્ટિએ તફાવત તો રહેશે જ. પૂજાના સમયે સામાયિક લઇને બેસો તો જે તીર્થકરોનો આપણા ઉપર અનન્ય ઉપકાર છે, મહાન ઋણ છે, તેમનું બહુમાન કરવાનો અવસર ચુંકાઈ જશે. આજના લોકપ્રવાહની કેટલીક ઊલટી માન્યતાઓનું નિરસનઃ
બંને દાનધર્મો પોતપોતાના અવસરે કરવાના હોવા છતાં, અત્યારે દુનિયા અનુકંપાને ઊંચો ધર્મ માને છે અને સુપાત્રદાનને નીચો-બિનજરૂરી ધર્મ માને છે. અત્યારે ઘણા જૈનો એમ બોલતા થયા છે કે હવે દેરાસરો તો ઘણાં થયાં છે, એ વધારે કરવાં જરૂરી નથી. ઓચ્છવ-મહોત્સવમાં પૈસાના ધુમાડા કરવાની જરૂર નથી; પરંતુ આ કાળમાં ગરીબીના કારણે સબડતા લોકોની આ પૈસાથી અનુકંપા કરવાની જરૂર છે. તેમને સુપાત્રદાન કરતાં અનુકંપાદાન ઊંચું લાગે છે. તમારી તો આ કક્ષા નથી ને?
સભા:-થોડી થોડી તો છે જ.
સાહેબજી - મારે જ બનેલો દાખલો છે. ધર્મ કરનારા, ગુણિયલ વ્યક્તિત્વ. ધરાવતા એક ભાઇનો પરિચય મને થયેલો. તેમને જીવદયાની ખૂબ જ ભાવના. લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૯
-
-
-
--