________________
પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાશે. પાંચ રૂપિયાનું દાન કરો તો પણ મનમાં વૈરાગ્ય ને વિવેક જોઈએ. * સભા - વૈરાગ્ય એટલે દીક્ષાનો ભાવ જ ને?
સાહેબજી -ના, એવું નથી. સુખમય સંસારમાં અસારતાનું ભાન તેનું નામ વૈરાગ્ય.
સભા:- પંચસૂત્ર વાંચવાથી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાશે?
સાહેબજી :- પંચસૂત્ર વાંચવાથી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય એને બંધાય કે જેને તેમાં લખેલી તત્ત્વની વાતો હૈયા સોંસરવી ઊતરી જાય. જો પંચસૂત્રની એક એક વાત સમજો તો વૈરાગ્ય નિશ્ચિતપણે પ્રગટે. અરે ! જીવનમાં આમૂલ ક્રાંતિ થઈ જાય. પૂ.આ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ જે ગ્રંથની ટીકા રચી છે, તો વિચારો કે તેનું તત્ત્વ કેટલું ગહન-ગંભીર અપાર હશે ! જૈનશાસનનું તત્ત્વ બંધમાં નહિ, અનુબંધમાં છે :
બંધ કરતાં અનુબંધનું મહત્ત્વ અનંતગણું વધારે છે. પહાડ જેટલું પુણ્ય બાંધો પણ અનુબંધ જો અશુભ હોય તો અમે રાજી નથી. કદાચ પાપ બાંધતાં પણ અનુબંધ શુભ હોય તો અમે રાજી થવાના સમ્યગ્દષ્ટિ જીવો સંસારમાં પાપપ્રવૃત્તિ કરે ત્યારે પણ તેમનામાં વિવેક અને વૈરાગ્ય જાગૃત હોય છે, ને તેથી જ તેમને દરેક પાપપ્રવૃત્તિ કરતી વખતે પણ અનુબંધ શુભ પડે છે. આખો સંસાર ત્યાગો તો પણ જો વૈરાગ્ય ને વિવેક નહિ હોય તો શુભભાવથી પુણ્ય બાંધશો પરંતુ અનુબંધ તો અશુભ જ પડશે. . જૈનશાસનનો શ્રાવક હોય કે સાધુ હોય તેની પ્રવૃત્તિ જો ભગવાનની આજ્ઞા મુજબ હોય, તો પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય જ બાંધશે, જે કદી તેને સંસારમાં રખડાવશે નહિ, પણ તેના આત્માનું કલ્યાણ જ કરશે; જ્યારે આજ્ઞાનિરપેક્ષ એવી લૌકિક પ્રવૃત્તિ સંસારમાં રખડાવશે; વ્યક્તિ કરોડો રૂપિયાનાં દયા-દાન-પરોપકાર કરે, શુભ પ્રવૃત્તિઓના ગંજ ખડકે, પણ પુણ્ય તો પાપાનુબંધી જ બંધાય જે સંસારમાં રખડાવે, અંતે આત્માની બરબાદી જ થાય. તેથી જ આજ્ઞાનિરપેક્ષ લૌકિક પ્રવૃત્તિની અનુમોદના ન કરાય. ગમે તેટલી નીતિ પાળે પણ જો પાપાનુબંધી પુણ્ય બાંધે તો હું તેની અનુમોદના ન કરું. અમે હંમેશાં આત્મિક રીતે જ હિતાહિતનો વિચાર કરીએ
છીએ.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૯૫