________________
દા.ત. કોઈ વ્યક્તિ ભગવાનની પૂજા કરે તે શુભ પ્રવૃત્તિ છે. હોટેલમાં જઈ નાસ્તો કરે તે અશુભ પ્રવૃત્તિ છે. મોટા ભાગના જીવોને શુભ પ્રવૃત્તિ કરતાં શુભભાવ આવે છે. તેથી પૂજા કરતાં તેને પ્રાયઃ શુભભાવ હોય છે. પૂજા નિમિત્તે તેને પુણ્ય બંધાય છે, છતાં તે વખતે મનમાં સંસારના અવિરતિ આદિના અશુભભાવો સુષુપ્ત પડ્યા છે જે પાપ પણ બંધાવે છે.
રીતે
જેમ કે પુણિયા શ્રાવકના દૃષ્ટાંતમાં તે વિધિપૂર્વક પૂજા કરે તે વખતે, તે કાંઈ ગમે તેવા પરિણામો કરશે નહિ, પૂજાની વિધિ અને ભાવો સાચવશે તો પણ તેને ત્યારે અવિરતિ નિમિત્તનો બંધ ચાલુ રહેશે. કારણ કે સંસારના મમત્વ આદિના પરિણામો આડકતરી રીતે મનમાં છે જ.
અરે ! હાલના નબળા ધર્માત્માઓને તો શુભ પ્રવૃત્તિમાં પણ અનેક વાર અશુભભાવ આવી જતા હોય છે. આમ, પૂજા કરતી વખતે પણ શુભ-અશુભભાવ આડકતરી રીતે અંદર પડ્યા જ હોય છે. જેમ કોઈ મધુર રાગપૂર્વક ભક્તિભાવથી પોતે સ્તવન ગાતો હોય, તે વખતે તેને મનમાં એમ થાય કે બધા મારું સ્તવન સાંભળે ને વાહવાહ કરે. જ્યારે ઘણાને એમ થાય કે હું ભક્તિ કરું છું ત્યારે બીજો ક્યાં ઘોઘાટ કરવા આવી ટપક્યો ? મને disturb (નડતર) કરશે. પાછા પોતે બીજાને disturb (નડતર) કરે તેનું કાંઈ નહિ. આ રીતે શુભ પ્રવૃત્તિઓમાં પણ એકાગ્રતા ન રાખો તો ડગલે ને પગલે અશુભભાવ આવી જ જતા હોય છે.
ન
ઘણી વાર પૂજા કરતી વખતે મોડું થતું હોય ને પ્રક્ષાલ પણ કરવો હોય, ત્યારે ઘણા લાઇનની વચમાં ઘૂસી જાય. ફૂલ ચડાવતાં પોતાની પાસે ન હોય તો બીજાની થાળીમાંથી વગર પૂછે પણ લઇને ભગવાનને ચઢાવી દે અને પાછા પોતે માને કે મેં ફૂલપૂજા કરી. વાસ્તવમાં ભક્તિ એ કાંઈ પારકે પૈસે કે મફત કરવાની વસ્તુ નથી. ધર્મપ્રવૃત્તિમાં પણ આવા તો સેંકડો અશુભભાવ આવી જતા હોય છે.
સભા :- નાના બાળકને તો આ બધું ખબર ન પડે ને ?
સાહેબજી :- નાના બાળકને તો ધર્મપ્રવૃત્તિ તેના આત્મા પર સંસ્કાર પડે માટે જ કરાવવાની છે.
સભા :- જાણી જોઈને નહિ પણ અજાણતાં અશુભ ભાવ થઈ જાય તો ?
સાહેબજી :- જાણી જોઈને કરીએ તો જ પાપ બંધાય તેવો નિયમ નથી. જાણ્યા વગર પણ અશુભભાવ થાય તો પાપ બંધાય છે. અશુભભાવ પણ વિચારપૂર્વક કે
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૮૫